Türkiye’de yerleşik kişilerin dövize endeksli gayrimenkul,
menkul, iş, hizmet sözleşmeleri yapmasının önüne geçen ve
mevcuttaki sözleşmelerin TL’ye çevrilmesine ilişkin esasları
belirleyen düzenlemenin detayları netlik kazandı.
Hazine ve Maliye Bakanlığının Türk Parasının Kıymetini Koruma
Hakkında Karara İlişkin Tebliğ’de değişiklik yapılmasını içeren
tebliği, Resmi Gazete’de yayımlandı. Buna göre, Tebliğin döviz
cinsinden ve dövize endeksli sözleşmeleri içeren 8’inci maddesinde
değişikliğe gidilerek, Türk Lirası ile yapılması zorunlu
sözleşmeler ve istisna kapsamındaki sözleşmeler 25 başlık altında
yeniden düzenlendi.
Türkiye’de yerleşik kişiler, kendi aralarında akdedecekleri,
gayrimenkul satış, kiralama sözleşmeleri ile iş ve hizmet
sözleşmelerinde sözleşme bedelini ve bu sözleşmelerden kaynaklanan
diğer ödeme yükümlülüklerini döviz cinsinden veya dövize endeksli
olarak kararlaştıramayacak.
Dövize endeksli kararlaştırılabilecek sözleşmeler
Türkiye’de yerleşik kişilerin kendi aralarında yapacakları
sözleşmeler dışında kalan menkul satış ve kiralama sözleşmelerinde,
bilişim teknolojileri kapsamında yurt dışında üretilen yazılımlara
ilişkin satış sözleşmelerinde, donanım ve yazılımlara ilişkin
lisans ve hizmet sözleşmelerinde, gemilere ilişkin finansal
kiralama (leasing) sözleşmelerinde sözleşme bedeli ve bu
sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülükleri döviz
cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırılabilecek.
Türkiye Cumhuriyeti ile vatandaşlık bağı bulunmayan Türkiye’de
yerleşik kişilerin taraf olduğu iş sözleşmelerinde, kamu kurum ve
kuruluşları ile Türk Silahlı Kuvvetlerini Güçlendirme Vakfı
şirketlerinin taraf olduğu gayrimenkul satış ve gayrimenkul
kiralama dışında kalan sözleşmelerde, kamu kurum ve kuruluşlarının
taraf olduğu döviz cinsinden veya dövize endeksli ihaleler,
sözleşmeler ve milletlerarası antlaşmaların ifası kapsamında olmak
kaydıyla; yüklenicilerin üçüncü taraflarla akdedeceği gayrimenkul
satış, gayrimenkul kiralama ve iş sözleşmeleri dışında kalan
sözleşmelerde, Hazine ve Maliye Bakanlığının gerçekleştirdiği
işlemlerle ilgili olarak bankaların taraf olduğu sözleşmelerde
sözleşme bedeli ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme
yükümlülükleri döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak
kararlaştırılabilecek. Sermaye Piyasası Kanunu ile bu Kanuna dayalı
olarak yapılan düzenlemeler çerçevesinde sermaye piyasası
araçlarının (yabancı sermaye piyasası araçları ve depo
sertifikaları ile yabancı yatırım fonu payları da dahil olmak
üzere) döviz cinsinden oluşturulması, ihracı, alım satımı ve
yapılan işlemlere ilişkin yükümlülükleri döviz cinsinden
kararlaştırılabilecek.
Dışarıda yerleşik kişilerin Türkiye’de bulunan şube, temsilcilik,
ofis, irtibat bürosu, doğrudan veya dolaylı olarak yüzde elli ve
üzerinde pay sahipliklerinin bulunduğu şirketler ile serbest
bölgelerdeki şirketlerin taraf olduğu iş ve hizmet sözleşmelerinde,
sözleşme bedeli ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme
yükümlülükleri döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak
kararlaştırılabilecek.
Türkiye’de yerleşik yolcu, yük veya posta taşıma faaliyetinde
bulunan ticari hava yolu işletmeleri; hava taşıma araçlarına,
motorlarına ve bunların aksam ve parçalarına yönelik teknik bakım
hizmeti veren şirketler; sivil havacılık mevzuatı kapsamında
havalimanlarında yer hizmetleri yapmak üzere çalışma ruhsatı alan
veya yetkilendirilen kamu ya da özel hukuk tüzel kişiliği
statüsündeki kuruluşlar ile söz konusu kuruluşların kurdukları
işletme ve şirketler ile doğrudan veya dolaylı olarak
sermayelerinde en az %50 hisse oranına sahip olduğu ortaklıkların
Türkiye’de yerleşik kişilerle döviz cinsinden veya dövize endeksli
bedeller içeren gayrimenkul satış, gayrimenkul kiralama ve iş
sözleşmeleri haricindeki sözleşmeleri akdedebilecek.
Sözleşme bedeli ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme
yükümlülükleri döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak
kararlaştırılamayan sözleşmeler kapsamında düzenlenecek kıymetli
evraklarda yer alan bedeller döviz cinsinden veya dövize endeksli
olarak belirlenebilecek.
Uluslararası piyasalarda fiyatı döviz cinsinden belirlenen kıymetli
madenlere veya emtiaya endekslenen ve dolaylı olarak dövize
endekslenen sözleşmeler, dövize endeksli sözleşme olarak
değerlendirilecek.
Türkiye’de yerleşik kişilerin yurt dışındaki şube, temsilcilik,
ofis, irtibat bürosu, işlettiği veya yönettiği fonlar, yüzde elli
ve üzerinde pay sahipliklerinin bulunduğu şirketler ile doğrudan ya
da dolaylı olarak sahipliklerinde bulunan şirketler, Türkiye’de
yerleşik olarak değerlendirilecek.
Akdedilecek sözleşmelerde istisna kapsamına alınan, tebliğ
değişikliğinin yürürlüğe girdiği tarihten önce akdedilmiş bulunan
sözleşmeler de anılan geçici madde hükmünden istisna sayılacak. Bu
değişikliğin yürürlüğe girdiği tarihten önce akdedilmiş bulunan iş
makineleri dahil taşıt kiralama sözleşmeleri anılan geçici madde
hükmünden istisna sayılacak.
Bu madde uyarınca sözleşme bedeli ve bu sözleşmelerden kaynaklanan
diğer ödeme yükümlülükleri döviz cinsinden veya dövize endeksli
olarak kararlaştırılması mümkün olmayan sözleşmelerde yer alan
bedellerin taraflarca Türk parası olarak yeniden belirlenmesi
zorunlu olacak.
Anlaşmazlık halinde 2 Ocak 2018 kuru esas alınacak
Döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırılması
mümkün olmayan sözleşmelerde yer alan bedeller taraflarca Türk
Lirası yeniden belirlenirken mutabakata varılamazsa; 2 Ocak 2018
tarihinden önce akdedilen sözleşmelerdeki Döviz bedelinin TL’ye
çevrilmesinde, 2 Ocak’taki Merkez Bankası efektif satış kuru esas
alınacak. Taraflar anlaşırsa, farklı bedeller üzerinden de TL’ye
geçiş yapabilecekler. Yeni belirlenen bedeller, her yıl Türkiye
İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) tüketici fiyat endeksindeki (TÜFE)
artışa göre güncellenecek.