’Türkiye’de Yemek Kartlarının Makroekonomik Etki Analizi’ raporu
ile yemek çeklerinin Türkiye ekonomisine katkısı araştırıldı.
Rapora göre yemek çeki sektörü ülke ekonomisine yılda 25,4 milyar
TL ciro, 209 bin kişilik istihdam ve kamuya 5,4 milyar TL vergi
geliri üretiyor.
Boğaziçi Üniversitesi Analitik ve İçgörü Merkezi’nden Yrd. Doç. Dr.
Hüseyin Sami Karaca, Doç. Dr. Özlem Hesapçı ve Gözde Baycur’un
yürüttüğü araştırmada, yemek kartları sektörünün Türkiye
ekonomisine katkısına ilişkin detaylı bir makroekonomik analiz
yapıldı. Sektörün ülke ekonomisi üzerindeki görünür etkisine ek
olarak verimlilik artışı ve işsizlik maliyetlerindeki düşüş gibi
genişletilmiş etkilerin de hesaplandığı raporda, bahsi geçen
genişletilmiş etkilerin de dikkate alınmasıyla beraber ekonomiye
olan toplam katkının bu rakamlardan daha da büyük olduğu ortaya
çıkıyor. Örneğin, yemek kartlarının çalışan verimliliğini yüzde 5
ile yüzde 10 arası bir oranda arttırdığı biliniyor ve bu artışın
gayrisafi yurtiçi hasılayı 2,8 milyar TL ile 5,5 milyar TL arası,
vergi gelirlerini ise ek olarak 188 milyon TL ile 377 milyon TL
arası arttırmakta olduğu görülüyor. Benzer şekilde, işsizlikle
mücadelede yemek kartlarının etkisinin de analiz edilmesiyle
işsizlik maliyetlerinin 825 milyon TL ile 2,7 milyar TL arası
azalmasına sektörün katkıda bulunduğu ortaya çıkıyor.
Yemek çekleri, kayıt dışı ekonomiyi azaltarak 558 milyon TL vergi
kaybını önlüyor
Rapordaki bir diğer çarpıcı sonuç ise yemek kartlarının kayıt dışı
ekonomiyi yüzde 20’ye varan oranlarda azalttığı ve buna bağlı
olarak 558 milyon TL vergi kaybının önüne geçtiği yönünde.
Çalışmada ayrıca karşı olgusal etki analizi metodu kullanılarak,
yemek kartlarının ortadan kalkması ya da yemek kartlarının vergi
avantajının kalkması senaryoları analiz edilerek, mevcut durum ile
bahsi geçen senaryolar arasında oluşması muhtemel farklar ciro,
istihdam ve vergi gelirleri açısından ele alındı. Yemek çeklerinin
kaldırılması durumunda ciroda yaklaşık 8,9 milyar TL, istihdamda
ise 73 bin kişilik azalma olacağı, bunun da sonucunda devletin
yaklaşık 1 milyar TL’lik gelir kaybı yaşayacağı ortaya çıktı. Yemek
çeklerinin vergi avantajının kaldırılmasının ise ciroda 1,9 milyar
TL’lik ve istihdamda 16 bin kişilik bir azalmaya neden olacağı,
bunun da devlet için 391 milyon TL’lik gelir kaybı anlamına geldiği
hesaplandı.