Müslüman dünyadaki ağır ahlâkî yozlaşmaya, davranış bozukluğuna, tembellik, ikiyüzlülük ve rüşvete, batıl inançların hakimiyetine, gayri İslâmî âdet ve alışkanlıkların baş tacı edilmesine, köklü maddeciliğe ve düşündürücü biçimde umut ve heyecanın olmayışına dikkat çeken bilge lider Aliya İzzetbegoviç, bu durumda sosyal ve siyasal bir değişimin nasıl gerçekleştirilebileceğine kafa yorar ve şu tespitte bulunur:
“Tarihteki rolünü gerçekleştirmeye davet etmeden evvel her millet, iç temizlenme dönemini yaşamak ve bazı temel ahlâkî tavırları benimsemek zorundaydı. Dünyadaki her güç ahlâkî güç olarak başlar. Her yenilgi ise ahlâkî tökezleme olarak başlar. Gerçekleşmesi istenen her neyse, evvela insanların ruhlarında (nefislerinde) gerçekleşmek zorundadır.” (Aliya İzzetbegoviç, İslâm Deklarasyonu, İstanbul-2016, s.69-70)
Aliya burada Ra’d suresinin 11. ayetindeki bireysel ve toplumsal değişim yasasına işaret eder gibidir:...