Anlaşılıyor ki artık ekonomiler merkez bankalarının politikaları ile değil dışişlerinin siyasetinin sonucu ile idare ediliyor.
Ambargo kalktı.
İran'ın sağda solda birikmiş 150 milyar doları olduğu söyleniyor.
İlk yaptıkları şey dünyanın iki uçak devine 300 civarında uçak siparişi vermek oldu.
Cumhurbaşkanı Ruhani'nin dün Avrupa gezisinde Airbus ile İran Air arasında ilk paketin anlaşması imzalandı.
Enteresan.. Düşünsenize, 70'li yıllardan bu yana ambargo altında inleyen bir ekonomi zincirlerinden boşalır boşalmaz.. nefes alır almaz uçak alımına girişiyor.
Bu işlerden anlayanlara göre, akıllı bir strateji..
Bu sipariş Boeing ve Airbus için altın değerinde bir sipariş..
...
Boeing ve Airbus gibi uçak gibi uçak üreticilerinin hem kendi ülkelerinde hem de dünya ölçeğinde lobi ağı var. Bu şirketler politikacılarla, askerî bürokrasi ile ve ileri sanayi teşekkülleri ile yoğun ilişki içindeler. Bu kadroları Tahran'a getirip İran devletinin masasına oturtmak, arkalarındaki yapıları endirekt kontrol anlamına geliyor. Kontrol denilemese de etkilemek anlamına geliyor.
Söz gelimi bu siparişin ödemesini İran bankaları yapacak.. Uluslararası finans sisteminden fişi çekilmiş ve tanınmayan İran bankalarının olağanüstü bir hızla normalleşmesi bu şirketler kanalıyla pekâlâ mümkün. Neticede domates, biberon satışı yapmıyorlar.
Airbus ve Boeing fabrikalarının motor tedarikini yapan Rolls Royce ve Pratt Whitney gibi endüstri devleri var. Bu firmalar aynı zamanda askerî uçakların da motorlarını yapıyorlar. İlişkiler ağı bu şekilde gelişince bu devasa firmalarla kurulacak işbirlikleri beraberinde küresel yazılım firmaları, teknoloji şirketleri, finansal kurumları çekip Tahran'a getirecek. Getirmekle kalmayacak ambargo ile donuklaşan ilişkiler ağı görülmedik bir hızla gelişecek. İşin medyatik tarafı da var. "Yılların öcüsü İran Hava Yolları" modern ve büyük filosu ile Batı ülkelerinin şehirlerinde uçacak. Bu, işin bir ayağı..
Bu akıllı hamlelerle İran Türkiye'den önemli roller çalıyor.
Türk ekonomisi uzun yıllar boyunca örtülü ve açık ambargo altındaki Ortadoğu'ya Batının mal ve hizmetlerini sunan köprü gibiydi..
Bu akışın gölgesinde kendi sanayiini geliştirme imkânı da buldu. İran'ın ihtiyacı olan uluslararası bankacılık hizmetini Kapalıçarşı devlet bankaları vasıtasıyla büyük komisyonlar karşılığında yaptık ve iyi paralar kazandık.
Şimdi tarihin ilginç bir cilvesi Türk ekonomisi Ortadoğu'nun ve Rusya'nın ambargosu altına girdi..