Ali Yaşar Sarıbay, 2011'de Şenay Yıldız'a anlatmış.. Askerî
vesayetin tartışıldığı günler.. Hey gidi günler.
* Bizim toplumumuzda demokrasi çok biçimsel algılanıyor. Özellikle
hukuk açısından bu böyle. Mesela anayasanın efsaneleştirildiği
kanaatindeyim, bir mit hâline geldi. Bir anayasa demokrasinin bütün
sorunlarını çözermiş gibi bir izlenim var. Ben tersini düşünüyorum.
Bir toplumda iyi bir demokratik kültür yaygın ve olgun şekilde
varsa, o toplumda iyi bir anayasa olur. Sadece güzel bir metin
çıkarmakla, anayasaya sorunlu meselelerle ilgili reçeteler şeyler
koymakla işin içinden çıkılacağını zannetmiyorum. Ama toplumda
böyle bir beklenti yaşatıldı. Bence anayasa bir sonuç, başlangıç
değil. Bundan daha önce demokratik zihniyetin ve kültürün malul
olduğu şeyler üzerinde durulması lazım.
* Yani mesela birbirimize karşı toleransımız ne kadar? Bunu
başaramıyoruz. Medeni üslup bütün partilerde eksik! En ufak bir
tartışma kavgaya ve hakarete dönüşüyor. Bu durum demokrasi
kültürünün eksik olduğunun işareti. Çünkü bunu yapan insanlar
sıradan insanlar değil, çeşitli mevkileri işgal eden insanlar.
Konuşulan dile baktığımda demokrat insanların konuştuğu izlenimini
alamıyorum.
* Biz buraya tebaa kültüründen geliyoruz. Tabi olmayı bir davranış
kalıbı olarak benimsemiş bir kültürü aşmak, kırmak çok kolay
değil.
Nasıl dönüştürebiliriz bunu?
* Bu bir kere şeffaflığı ve sorgulamayı beraber getirir. Yani 'kol
kırılır, yen içinde kalır', 'memleketin durumunu düşünelim,
erteleyelim' şeklindeki zihniyetler biriktirir bunları. Bir kere
gördüğünüz bütün aykırılıkları, kötülükleri dile getirme gibi bir
vicdanın gelişmesi lazım insanlarda.
* Biz iktidarı 'devletin bütünlüğünü ele geçiren bir olgu' olarak
algılıyoruz. Seçimle gelmiş ve sonunda geçici ve gidici olan
iktidar sürecini, tamamen bütünü dönüştürmeye yönelik bir süreç
olarak algılıyoruz.
* İktidar olmak, her şeyi kontrol etmek izlenimini, hissiyatını
uyandırıyor insanlarda. Bu da demokrasinin ilkeleriyle çelişiyor.
Bunu aşmak zor. Çünkü iktidar para gibidir; iktidar beraberinde
iktidarı getiriyor.