Hayat, rastlantı demek. Hesaba kitaba pek gelmiyor.
Bizim referandumun, Kutlu Doğum Haftası’na denk gelmesi de belki
öyle.
Bundan dört yüzyıl önce yakılarak idam edilmiş İtalyan düşünürü
Giardano Bruno’nun dile getirdiği şu ilahi gerçeğin bugünlere pek
uyması gibi:
“Kendi iradesini hâkim kılmak için Tanrı, yeryüzündeki iyi
insanları kullanır; kötü insanlar ise kendi iradelerini hâkim
kılmak için Tanrı’yı kullanırlar.”
***
Hayat hesaba değil ama bazen kitaba geliyor. Hem de
damardan...
2002 yılı başlarında havaalanından aldığım, biraz göz gezdirip bir
kenara koyduğum bir kitap zamanın ruhunu yansıtıyor:
“Dünya Nasıl Yönetilir- Heveskâr Diktatörün El Kitabı - A.
Guillaume”
O yıllarda ne Trump’ın başkan olabileceği gündemdeydi, ne de
Putin’in gemi azıya alacağı.
Hele Recep Tayyip Erdoğan, başbakan bile değildi. “Tek adamlık”
gündemde değildi.
Hele hele “asrın liderliği ile ümmetin önderliği” zinhar!
(İşbu nedenle, bu satırlar arasında sayın külliye avukatları ile
muhterem savcıların mesai harcaması beyhude olacaktır. )
***
Liderlerimizi anlamak ve izlemekte yine de bir yararı olur
diyerek “diktatörün el kitabını” almıştım.
Sayısız realite ve reçete ile doluydu.
İktidardaki (hatta muhalefetteki) “heveslilere” tıpatıp uyan
tanımlar vardı.
“Bir kez gücün tadını almış kişiler, asla kendi istekleriyle onu
terk etmezler. (Edmund Burke, İngiliz politikacı 17. yüzyıl)”
Diktatörlükte başarılı olabilmek için kurnaz ve azimli olmak
şartmış.
Hem arkanızı kollayacak hem de başkalarını sırtından bıçaklamayı
öğrenecekmişsiniz!
Bu arada çirkin güzel demeden her tür ittifaka hazır olmak
şartmış.
Ve daha da zıpkın gibi tavsiyeler:
“Demokrasi bir sürü iş yaparak hiçbir şey elde edememe sanatıdır.
Gerçek güce sahip olmak siyaha beyaz diyerek olur. Bazıları size
despot, diktatör ve tiran diyebilir. Bu sizi asla
endişelendirmemeli. Aklınızda bir üst basamağa nasıl erişirim
duygusundan başka bir şey olmamalıdır.” (s:12)
Kitapta pek tanıdık gelen öneriler de var:
TV ve gazete kapatmak.
Bina inşa ederken izin almayı unutmak.
Hükümeti gerçekten değiştirmek.
***
Ve Makyavelli’nin önemli bir öğüdü de başlık yapılmış:
“İktidarda kalmaya hazır olmanın tek yolu, erdemli olmaktan
vazgeçmektir.”
Elbette başka iştah açıcı pratik tavsiyeler:
“Sıradan bir insanda paranoya ilaç tedavisi gerektirir. Bir liderde
ise sağlık işaretidir. Zalimliğe eğiliminiz varsa, kimseye de
güvenmiyorsanız zafer sizindir.