Diyanet tartışması”, aslında sadece “Diyanet tartışması”ından ibaret değil. Hala anlamadınız mı, diye sorarak başlayayım yazıya.
Şunları da sorayım:
- Diyanet CHP için nedir? MHP için, HDP için nedir?
Evet, dindar kesimlerin gözünde Diyanet, uzun süre, statükonun dini alanı kontrol etmek için oluşturduğu bir yapı olarak görüldü, kurulu düzenin Diyanet’e verdiği anlam da o idi. Cumhuriyet, galat-ı meşhur bir anlayışa göre “Türk-Sünni-Hanefi” bir iç muhteva taşımaktaydı. Bu, galat-ı meşhur, yani ünlenmiş yanlıştı, çünkü evet Cumhuriyet’in “Türk vurgusu” tartışılmazdı ama, din ile ilişkisi, bu Türk vurgusu içinde İslam’a yer verilmiş olsa bile, o İslam’ın laik mantık içinde çerçevelenmesi, indirgenmesi idi ve Diyanet, bu indirgemenin dışına taşacak her islami yönelişi bloke etme misyonu ile görevlendirilmişti.
O yüzden de dindar toplum kesimleri Diyanet’in tasarruflarını sorgulayarak, hatta islami bilinç geliştikçe mesafe koyarak ve Diyanet’in özerk hale getirilmesi talebini seslendirerek geldiler.
CHP’nin Diyanet yaklaşımı statükonun birebir aynıdır. MHP, tepedeki eğilimler farklılaşmış olsa bile, dayandığı toplum kesimi itibariyle daha hizmet boyutlu bir Diyanet düşünür.
HDP, tıpkı CHP gibi, “Kurucu Kürt tek partisi olma” iddiasıyla Diyanet’e benzer bir format atma arayışındadır. Onun için Diyanet’i kaldırıp yerine daha seküler ifadelerle “İnanç İşleri Başkanlığı” gibi bir formüle yönelmiştir.
Bir makam aracı tartışmasından yola çıkıp, konunun “Diyanet’in misyonu”na kadar gelmesi anlamsız değildir. Aslında Türkiye’de “Sistem tartışması”nın bir boyutu hep Diyanet’in statüsü ya da misyonu ile de ilgilidir.