Pek çok hukukçu, dernek, siyasi parti, valilerin Sur, Cizre,
Şırnak gibi yerlerde aldıkları kamu düzenini sağlamaya yönelik
tedbirler arasında sokağa çıkma yasağının bulunmasını, hukuki
dayanağı bulunmadığı ve anayasaya aykırı olduğunu iddia
ediyorlar.
Sokağa çıkma yasağı uygulamasını anayasaya aykırı bulanların temel
gerekçesi anayasanın 13. Maddesi. Zira bu maddede, “temel hak ve
hürriyetler”in, “yalnızca Anayasanın ilgili maddelerinde belirtilen
sebeplere bağlı olarak ve ancak kanunla sınırlanabileceği” hükmü
var. Aykırılığı dile getirenler, sokağa çıkma yasağının kişilerin,
dolaşım, ulaşım, sağlık ve eğitim ulaşma gibi temel hak ve
özgürlüklerini sınırlandırdığını belirtiyor, bu madde kapsamına
girdiğini ve anayasanın ihlal edildiğini söylüyorlar.
Peki bunun böyle olduğuna kim karar verebilir?
Elbette anayasa mahkemesi…
Ancak bunun için Anayasa Mahkemesine aykırılık itirazı yapılması
gerekiyor. Bu itirazı Cumhurbaşkanı, TBMM üye tamsayısının
1/5'inin, iktidar partisi ya da ana muhalefet partisi meclis grubu,
kanun resmi gazetede yayınlandıktan sonra belli bir süre içinde
yapabiliyor. Bu süre ise çoktan geride kalmış durumda.
Bu durumda tek yol bir mahkemenin elinde bir dosya üzerinden
aykırılık iddiasında bulunması ki, bunun gerçekçi ve pratik hiç bir
karşılığı bulunmuyor.
Kaldı ki burada söz konusu olan yasa metni değil, bu metnin idare
tarafından yorumlanması, içinin doldurulması, idareye tanınan
“düzenleyici iktidar gücü”… Bu durumun işleri hukuki açıdan daha
karışık hale getirdiğine, Anaya Mahkemesi'nin yetki çerçevesinin
zorlandığına hiç şüphe yok.
Hukuki dayanaksızlık iddiasına gelince…
Bu iddiayı ileri sürenler, sokağa çıkma yasağının Türk hukuk
düzeninde sıkıyönetim ve olağanüstü hal durumlarında mümkün
olduğunu, zikredildiğini, bunlar dışında sokağa çıkma yasağı ilanı
etmenin hukuki dayanağı olmadığını vurguluyorlar.
Peki buna rağmen valiler bu yasak kararlarını nasıl alıyor?
İller İdaresi Kanunu'nun 11. Maddesine dayanarak alıyorlar. Bu
madde, “il sınırları içinde huzur ve güvenliğini, kişi
dokunulmazlığını, emniyeti, kamu esenliğini sağlamak için vali
gereken karar ve tedbirleri alır” hükmünü içeriyor. Ve valiler
sokağa çıkma yasağını bu tedbirler arasına görüyorlar.
Peki söz konusunu madde, böyle bir yorumla hukuki bir dayanak
oluşturur mu?