Türkiye’de hep birlikte seçimlere odaklanmış olduğumuz sırada, İspanya’dan, bir zamanlar olsaydı, dünyayı ayağa kaldıracak olan bir haber geldi.
Bask terör örgütü ETA, El Diario gazetesine, nisan ayında gönderdiği, ama 2 Mayıs’ta yayımlanan bir mektupla kendini feshettiğini bildiriyordu. Haber pek dikkat çekmedi.
Oysa ETA’nın öyküsü, etnik terörün evrensel özelliklerini içermesi açısından çok ülke için ders niteliğindeydi. Bu nedenle olayları kısaca anımsayalım.
Ayrılıkçı terör örgütü ETA, Franco diktasının, bütün İspanya’da, özellikle de, Bask ülkesi ve Katalonya üzerinde bütün şiddetiyle hüküm sürdüğü 1959 yılında, zulme karşı tepki olarak kuruldu. Çok sık kullanılan “ETA’nın kurucusu Franco’dur” tümcesi örgütün kuruluşu ile diktatörün zulmü arasındaki bağlantıyı yansıtır.
Örgüt, Franco’nun Başbakanı Amiral Carrero Blanco’nun havaya uçurulduğu olayla doruğuna ulaşan, terör eylemleriyle adını her yanda duyurdu ve dikta rejimine tepki olarak, bütün dünyanın sempatisini kazandı.
Franco’nun ölümüyle ülkede demokratik açılımın başladığı dönemde, daha önce birçok militanı ölüm cezasına çarptırılmış olan ETA terör eylemlerine son vermedi. Tam tersine on kat arttırdı ve bir ara ülkede çok geniş bir kesimin el ele vererek, hayata geçirmeye çalıştıkları demokrasinin karşısındaki en büyük tehdit haline geldi.
Bu durum, ETA’ya karşı en sonunda Euskadi’ye kadar ulaşacak olan tepkilerin doğmasına neden oldu.
*** 1992 ocağında San Sebastian’da görüştüğüm, bir zamanlar, rejimin Burgos mahkemeleri tarafından idama mahkûm edilmiş olan, ama sonra demokratik fırsatları tepmesine kızıp, örgütten ayrılınca, bu kez ETA’nın ölüm listesind...