31 Temmuz 1959’da kurulmuş olan ETA için söylenen şu söz çok ünlüdür:
-ETA’yı kuran Franco’dur.
Gerçekten de, ETA’nın can bulmasına neden olan, İspanyol diktatörü Franco’nun özellikle Bask ülkesi üzerinde daha da yoğunlaşan zulmüdür.
Franco’nun zulmü sayesindedir ki, ETA İspanya içinde olduğu gibi, bütün dünyada destek bulmuş, kuruluşun cinayet işleyen bir terör örgütü olduğu bile neredeyse unutulmuştur.
Ama ne zaman ki, Franco’nun baskısı yok olmuş, Baskların talepleri demokratik ortamda dile getirilip tartışılmaya koyulunmuş, ETA da içeride ve dışarıdaki desteğini yitirip gerçek yüzüyle algılanmaya başlanmıştır.
Örgütün militanlarından, Franco rejimi tarafından idama mahkûm edilip son anda kurtulan, ama daha sonra teröre karşı tavır aldığı için bu defa ETA tarafından ölüm cezasına çarptırılan Mario Onaindia, ilk kez cezaevinde, demokratik yollarla bir şeyler elde edilme olanağını gördüğünde şiddeti sorgulamaya başladığını anlatıyordu.
***
1974’te, Öcalan tarafından kurulan ve sesini on yıl sonra duyuran PKK için de şunları söylemek yanlış olmasa gerek:
PKK’nin gelişmesini, yandaş bulmasını sağlayan 12 Eylül ve Evren olmuştur.
Gerçekten de, Evren patronajındaki 12 Eylül’ün zulmü ve ünlü Diyarbakır Cezaevi, PKK’ye katılımları sağlayan baş etkenlerdir.