Enver Paşa 4 Ağustos 1922'de, Orta Asya'nın bozkırlarında Rus askerleriyle çarpışa çarpışa şehit düştü. 96 yıl olmuş. Daha 41 yaşındaydı.
Enver Paşa "İslâmcı"ydı ve "Turancı"ydı. "İttihad-ı İslâm" en büyük emeliydi. Sonunda gördü ki, önce "Turan" gerek; "İttihad-ı Etrâk" gerek. Yoksa gider o da Arap ülkelerinden birinde emperyal güçlere karşı vuruşurdu. Ama o Türk topraklarında komünist Bolşeviklerle savaşmıştır.
İslâm ülkeleri deyince, durun ve düşünün.
İslâmda "adalet" var, Müslümanların çokluk olduğu ülkelerde "adalet" yok.
İslâm yetim malı yenmeyecek düsturunu kesin hatlarla belirtir, İslâm ülkelerinde, yetim hakkını yiyen yine.
İslâmda şûra var; İslâm ülkelerinin hemen hepsinde "tek adam" var. (En son bu kervana biz dâhil olduk!)