O Türkçü, o İslâmcı, o Osmanlıcı meselesini bir tarafa bırakalım. Bugünde en doğru teşhisi koyabilmek için dünü anlamak gerek.
Osmanlı'yı yıktılar, dağıttılar. Azamî 14 milyon km2 idi. Birinci Dünya Savaşı'na girerken 2,5 milyon km2 kadar geriye çekildik. Millî Mücadele'yi ancak 783.562 km2'yi elde tutabilmek için yaptık.
Osmanlı sahasından kaç devlet çıkmıştır? Tahmin edemezsiniz! Tam 64 devlet. 28'i Avrupa'da, 14'ü Asya'da, 22'si Afrika'da. Şimdi dünyada kaç devlet var? BM'ye üye 193; üye olmayanlarla beraber 206. Üçte birinden fazlası Osmanlı sahasında idi.