Bugün 10 Kasım. Mustafa Kemal Atatürk 81 yıl önce hayata veda etti.
"Kullu nefsin zâikatu'l-mevti sümme ileynâ turceûn" ("Her nefis ölümü tadıcıdır; sonra bize döndürüleceksiniz.")
M. Kemal'i bugünün penceresinden ideolojik kalıplar içinde değerlendirirsek yanılırız. Dönemin şartları içinde ele almak gerekir.
M. Kemal, Millî Mücadele'nin liderliğini yapmıştır. "Siyasî İslâmcı" çevreler, hepsi olmasa bile biraz fikir yürütenler, tarihî şartların Millî Mücadele'yi zarurî kıldığını kabul ederler ama ötesinde, "Halifelik ve Padişahlık" meselesini sorgularlar, M. Kemal'i "Osmanlı'yı yıkan lider" olarak görürler.
"Çoban ateşleri" yurdun dört bir tarafında yakılmıştı ve ülkenin kurtuluşu için dernekler, cemiyetler kurulmaya başlanmıştı. Bir lider gerekiyordu ve M. Kemal, zorlu bir mücadeleyle, büyük bir cesaret göstererek en yakınlarının bile çelmelerini savuşturmuş ve tartışmasız isim hâline gelmiştir.
Nutuk'un girişinde Türkiye'nin "vaziyet ve manzara-i umumiye"sini anlatır. Okuduğunuzda, Türkiye'nin nasıl kurtulduğunu düşünmeden edemiyorsunuz. Hâlâ "Halife" deyip tutuşsunlar ve hâlâ "Padişah" deyip ağlaşsınlar!