İmanımız ne kadar kuvvetliyse, ittikamız ne kadarsa, kulluğumuz ne kadar güzelse, ahlakımız ne kadar güzelse aklımız da o kadar çoktur. Veya tam tersinden aklımız ne kadarsa, kulluğumuz, imanımız, ahlakımız onun gibidir
Akıl, furkan, iman, ilim iç içe... Işık, nur... En akıllılar, en muttaki ve ahlak-ı hamide ve ilim sahibi olanlardır.
“Akıllar pazara çıkmış, herkes kendi aklını beğenerek geri dönmüş.” Akıl nazar almaz, her şey nazar alır. “Akıl nimeti/emaneti/kuvvetini Hak yolda mı, batıl yolda mı kullanıyoruz? Akıllı önünü görür. ( Ölüm , ahiret, hesap...) Akıllı nefsini hesaba çeken, ahiret hazırlığı yapandır. Akıllı olan vahye teslim olandır. Akıl şayet vahiy yerine, nefse ve şeytana uyarsa sahibini helak eder. (Akıl emanetini/nimetini iyiye kullanmaması, kötüye kullanması)
Nefs akla, akıl da vahye uyarsa; bedende kalpte, toplumda adalet , barış olur. Yoksazulüm olur.