Doğrultu tutarlılığının olmamasıyla daha da derinleşen yön kaybı, özellikle dış politikada bilgi eksikliğiyle birleşince, sorunlarımız yapısallaştı. Dışişleri Bakanlığı’nın birikimini, deneyimini, nitelikli kadrolarını dışlamak ve küçük görmek; mezhepsel ve ideolojik önyargıların esiri olmak; dış politikayı da tek adama göre oluşturup yürütmek, bu başarısızlığın temel nedenleri...
Israrla anımsatmakta yarar var. Şu 5 unsura rağmen, dış politika yapılamaz. Birincisi; ülkenin coğrafyası, çünkü kaderdir. İkincisi; devlet kapasitesi. Üçüncüsü; dış ticari ilişkileri. Dördüncüsü; enerji bağımlılığı. Beşincisi; egemen sınıfların menfaatleri. Çünkü ulusal çıkar denen şey, son toplamda egemen sınıfların çıkarıdır. Liderlerin uçağına binen iş insanlarının pazar ve hammadde talepleri; ulusal havayolu şirketinin açtığı yeni uçuş güzergâhları, uçuş noktaları; ülkenin dış politika yönelimi hakkında önemli ipuçları verir.