“BM’in yaptırım kararları”, “ABD’nin yaptırım kararları” Ve “mali eylem görev gücünün” (FATF) kararları
GİRİŞ
Halkbankası olayı, iç, bölgesel ve küresel dinamiklerin çatıştığı bir ortamda vuku bulmuş çok yönlü, çok boyutlu bir vakadır. Halkbankası olayı, Türkiye’nin iç dinamikleri yanı sıra, bölgesel dinamiklerden İran, Hindistan ve AB ile küresel dinamiklerden BM-ABD-İngiltere-Siyonizm ile yakından alâkalıdır. Halkbankası olayı ile ilgili Türkiye’deki savcılığın iddiasında ve ABD’deki mahkemenin iddianamesinde yer alan suçlamaları daha iyi anlayabilmek için İran’a “nükleer yakıt programından” dolayı, BM’nin, ABD’nin aldığı yaptırım kararlarını ve FATF’in bildirilerini göz önüne almamız gerekmektedir.
Burada, bu konu ele alınıp değerlendirilecektir.
BM’NİN İRAN’LA İLGİLİ YAPTIRIM KARARLARI
2006 yılında İran’la ilgili “nükleer dosya”, Uluslararası Atom Enerji Ajansı (UAEA) tarafından BM Güvenlik Konseyi’ne gönderilmiştir. Bu tarihten sonra Güvenlik Konseyi İran’a karşı 1696 (2006), 1737 (2006), 1747 (2007), 1803 (2008), 1835 (2008) ve 1929 (2010) sayılı karar olmak üzere altı ayrı yaptırım kararı almıştır.
2010 yılında BM tarafından alınan 1929 sayılı karar, “Barışa Tehdit” çerçevesinde alındığı için bütün devletler bakımından bağlayıcı özelliği vardır. Karar, üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde İran’ın yerine getirmesi gereken sorumluluklar yer almaktadır. Bu sorumlulukları yerine getirmediği takdirde İran’a uygulanacak yaptırımlara ikinci bölümde yer verilmektedir. İkinci bölümde yer alan yaptırımları aşağıdaki gibi özetleyebiliriz(1,2):
* Birinci bölümde yasaklanan faaliyetlere dâhil olan kişi ve kurumların İran dışındaki fonlarının dondurulması ve seyahatlerinin kısıtlanması,
* İran’ın balistik füze geliştirmeye dönük her türlü faaliyetinin yasaklanması ve ağır silah ithalâtına kısıtlamalar getirilmesi,
* İran’ın nükleer silah sistemi, özellikle nükleer başlık taşıyabilecek füze sistemleri geliştirmesinde İran’a yardımcı olabilecek malzeme, teçhizat ve teknoloji transferinin yasaklanması,
* Tüm devletlerin, İran’ın nükleer başlıklı füze geliştirme çalışmalarıyla bağlantılı olduğu düşünülen kişi ve kurumları yaptırım kapsamına alması, kişi ve kurumların yurtdışındaki fonlarının dondurulması ve ilgili kişilerin seyahatlerine kısıtlama getirilmesi,