ANALİZ
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) HDP eski Eş Başkanı ve HDP Cumhurbaşkanı adayı Selahattin Demirtaş’ın tutukluluğuna ilişkin makul sürede yargılanmadığını savunarak serbest bırakılmasını istedi biliyorsunuz.
Cumhurbaşkanı Erdoğan ise haberi öğrenir öğrenmez “Bizi bağlamaz karşılık vereceğiz” dedi.
Nasıl bir karşılık verileceğini henüz bilmiyoruz.
Ancak çok belli ki Demirtaş AİHM istedi diye serbest bırakılmayacaktır.
Peki AİHM kararına uymazsak ne olur?
Bu mahkemenin kararları bağlayıcı mı?
Uyulmazsa bir yaptırımı var mı?
Açıkçası hem bizdeki hem de diğer Avrupa ülkelerindeki hukukçular bu konuda kesin bir görüş birliğine sahip değil.
Yaygın anlayış AİHM kararlarının “bağlayıcı” olduğu yönünde ama aksi durumda bir yaptırım da bulunmuyor.
Nitekim başta Türkiye olmak üzere birçok ülke daha önce bu mahkeme tarafından verilen bazı kararları uygulamadı.
Elbette anlaşmalar ne olursa olsun egemen bir devletin kendi yargısı dışındaki bir yargı kurumunun alacağı karara uymama hakkı olduğu söylenebilir.
Her ne kadar Avrupalı hukukçuların ezici çoğunluğu “Ortak bir imza atıldıysa buna uyulması da gereklidir” diyorsa da sorun “yaptırım” uygulanamamasında.
Pratik olarak AİHM kararlarını uygulamayan bir ülkeye yaptırımda bulunmak çok zor.
En çok uygulanan yaptırım “para cezası” oluyor ki, devletler genellikle bu cezayı sorun etmeden ödüyorlar; böylece konu da kapanabiliyor.
Bu durumda AİHM kararlarını uygulamayan ülkeler en fazla diğer ülkeler tarafından “ayıplanabilir”, bundan ötesi de pek olmaz.
Selahattin Demirtaş olayı Türkiye’nin uluslararası alandaki yeni ve güçlü bir sorunudur, buna karşı olacak tek şey dünyaya karşı yine rezil duruma düşeceğimizdir.
İktidar ve destekçilerinin uluslararası ilişkilerde “rezil olma” kaygısını pek taşımadıkları dikkate alınırsa Demirtaş’ın hapis hayatının daha süreceğini söylemek yanlış olmaz.
BUNU YAZMAK GEREK