Küresel liderliğin modern tarihte her 100-150 yılda bir el değiştirdiği gözlenir. Dünyamız, Çin’in üretimde ilk kez ABD’yi yakaladığı 2010 yılından sonra ciddi bir eksen kayması yaşıyor. Artık 18’inci yüzyıldan, yani Birinci Sanayi Devriminden sonra küresel düzenin ağırlık merkezi olan Atlantik sistemi yerini Asya-Pasifik sisteme bırakıyor. Her alandaki istatistikler bu kaçınılmaz değişikliği ortaya çıkarıyor. Nüfus artışı ve her geçen gün orta sınıfa geçen kitlelerin devasa büyüklüğü, başta Çin ve Hindistan olmak üzere Asya Pasifik ekonomilerini ticaret ve kaynaklar alanında yeni arayışlara itiyor. Bu arayışların jeopolitik ve stratejik sonuçları oluyor. Zira paylaşım kavgası, kaçınılmaz şekilde enerji biriktiriyor. Bu enerji, barışçı bir şekilde mi, yoksa sancılı krizler ve hatta savaşlar ile mi boşalacak? Bunu zaman gösterecek. Krizleri tetikleyen ana nedenler arasında, deniz dibi dahil enerji havzaları ile deniz ulaştırma rotalarının geçtiği düğüm noktalarının (choke points) kontrolü sıralanabilir.
AVRASYA’DA ZAYIFLAYAN ATLANTİK ETKİSİ
Bugün Doğu Akdeniz, Arktik Okyanusu, Güney Çin Denizi, Doğu Çin Denizi, Gine Körfezi gibi alanlar temelinde denizdibi enerji kaynaklarına bağlı çıkar çatışmalarının satıh yaptığı alanların başında geliyor. Bu kapsamda gazete manşetlerine hergün gerek deniz dibi enerji kaynakları gerekse düğüm noktalarına yönelik çıkar çatışmalarının haberleri değişik çap, kapsam ve yoğunlukta ekleniyor. Çin’in Bir Kuşak- Bir Yol (BRI) girişimi de ekonomik boyutunun yanısıra yaratacağı jeopolitik etki ile Asya-Pasifik ve Atlantik arasındaki el değiştirme sürecinde büyük rol oynuyor. Diğer yandan Avrasya’da Çin’in gerek ŞİÖ gerekse BRI üzerinden yanına Rusya’yı almış olması tüm dengeleri alt üst ediyor.
ABD’NİN JAPONYA MANEVRASI
Güney Çin Denizinde yaşanan Çin ABD rekabetine son günlerde Doğu Çin Denizi eklendi. Bu denizdeki Senkaku/Diaoyu krizi Japon-Çin ilişkilerinin en ciddi kriz alanı. 29 Ekim 2018 günü ABD Japonya ortak tatbikatı “Keen Sword’’ tamamen bu ve benzeri krize odaklı bir senaryo çerçevesinde başlatıldı. 8 Kasım günü sona eren tatbikata ABD’nin USS Ronald Reagan uçak gemisi (5 bin kişi ve 90 uçak) ile Kanada Donanmasından bir tanker; Japonya’dan 47 bin kişi ve Kaga Helikopter gemisi ile onlarca savaş gemisi ve savaş uçağı katıldı. Bu tatbikatın en önemli özelliği Japon hava indirme birliklerinin Amerikan C -130 uçaklarından harekat bölgesine atılmasıydı. Bu tarihte bir ilk oldu. Kabaca 1 buçuk ay önce de Atago sınıfı Japon firkateyni Amerikan SM 3 Blok 1 B füzesi kullanarak orta uçuş safhasındaki bir balistik füzeyi atmosfer dışında imha etmişti.
ABD-JAPONYA ORTAK SAVUNMA PLANI