20. yy Orta Doğu sınırlarının ve güç ilişkilerinin dizayn
edildiği Sykes-Picot düzeni 21. yy'da bölgenin en önemli tartışma
konularından biri.
Sykes-Picot düzeni neydi? İsmi nereden geldi? Paylaşılan şey neydi?
Orta Doğu'nun modern sınırları nasıl çizildi.
Tarihçilerin deyimi ile Osmanlı İmparatorluğunun çöküşü ile Orta
Doğu'da sınırları belirleyen Sykes-Picot anlaşması “Bütün barışları
sona erdiren bir barış”tı. (*)
Ancak Sykes-Picot soğukkanlı ve rasyonalist emperyalistlerin
masabaşında çizdikleri bir haritadan daha fazlasıydı. İçinde
insanların ve ihtirasların da olduğu bir hikâye vardı.
16 Aralık 1915 tarihinde genç bir İngiliz siyasetçi başbakanın
konutunun olduğu Downing Street'e bir toplantı için davet edilir.
Henüz 37 yaşında olan bu genç Orta Doğu uzmanına, İngiliz başbakanı
Osmanlı imparatorluğunun dağılması hâlinde İngiltere'nin nasıl bir
politika izleyeceğini danışmak istemişti.
Fransa ve İngiltere 1. Dünya Savaşında aynı cephede savaşırken,
Osmanlı'dan alınacak toprakların paylaşımı konusunda rekabete
girmişti bile.
İngiltere Başbakanına sunum yapan genç siyasetçi yanında bir harita
ve üç sayfalık bir not getirmişti. Bir okul çocuğunun
karalamalarını anımsatan bu notlar, İngiltere'nin savaş sonrası
Orta Doğu politikasını belirleyecekti.
Başbakana sunum yaptıktan 3 sene sonra ölen bu genç siyasetçinin
soyadının ömrü ise bir yüz yıl olacaktı.
Mark Sykes, 1. Dünya Savaşı sonrası Orta Doğu düzenini tanımlamak
için kullanılan Sykes-Picot düzeninin isim babasıydı.