Sancılı bir tarihi paylaştığımız komşu
Ermenistan yine huzursuz. Görünüşte Türkiye’nin tersi istikamet
tutturup başkanlık sisteminden parlamenter sisteme dönen Erivan,
liderlik tartışması eşliğinde, rivayet o ki ‘kadife
devrim’in eşiğinde.
İlki 1990’ların başında, Ter
Petrosyan dönemi olmak üzere, defalarca gazeteci olarak
gittiğim Ermenistan’ı benim gibi yakından izlemeye çalışanlar için
hayli ‘zorlama’ görünen bu öngörü gerçekleşir mi, bilmem.
Ama detaylar ve Güney Kafkasya’ya bakmak; ‘Doğu-Batı
sıkışıklığı’ ikilemi üzerinden şekillenen politik algılar için
iyi tartışma zemini sunuyor.
***
Bu hafta Erivan’da gündemi liberal
muhalefetin şiddetli sokak gösterileri belirledi. Anayasadaki
değişiklikle parlamenter sistemin önü açılmış, cumhurbaşkanlığı
sadece bir kereliğine yedi yıllığına seçilecek sembolik bir makama
dönüşmüştü.
İki dönemden 10 sene başkanlık yapmış
Serj Sarkisyan daha önceki sözünün aksine
parlamentoda çoğunluğu oluşturan iktidardaki Cumhuriyetçi Partisi
tarafından aday gösterildi; ortak Taşnaksütyun tarafından
desteklendi. Başbakanlığı 17’ye karşı 76 oyla onaylandı. Yasal
sıkıntı yok. Ancak ‘şapka değiştirdiği’ haklı
eleştirileriyle karşılaştı. Zira liberal demokrasinin ‘lider
değişikliği’ şartını çiğnedi. Görevi son derece popüler
Karan Karapetyan’a bırakarak bu ‘şekil
şarttan’ sıyrılabilecekken, bu tavrı soru işaretleri
yarattı.
Ve liberal Yelq (Çözüm) İttifakı’nın lideri
Nikol Paşinyan’a gün doğdu. “Kadife
devrim başladı” buyuran Paşinyan, gençlerle otobüslerin
altına yatma, metro kapılarını tutturma gibi sivil itaatsizlik
eylemleri eşliğinde parlamentoya yürümeye çalıştı. Engellendi.
Devlet radyosunu ele geçirme girişimi savuşturuldu. Ermeni siyasi
kültürüne içkin protesto geleneği ile polisin itidalli tavrı,
şiddetin ve gözaltıların sınırlı olmasını sağladı.
***
Sarkisyan’ın savunusu ‘ülke
liderliğinin şu dönemde güvenliği sağlamak için en
azami düzeyde sorumluluk sergilemesi gerektiği’.
Ancak açık ve çoğulcu Ermeni toplumunda ‘değişim talebi’
aşikâr. Erivan’la sınırlı kalan muhalefetin kitleselleşememesi ve
dağınıklığı eşliğinde Paşinyan’ın ‘kadife devrimi’ ne
kadar sırtlayacağı meçhul.
Ermenistan hem Rusya hem ABD ile özel
ilişkileri olan, Güney Kafkasya’da Azerbaycan ve Gürcistan’la
birlikte hassas dengeler üzerinde oturan bir ülke. Sarkisyan da
dengeleri gözeten isim olmaya çalıştı.
***