Türkiye’de okullarda artık okutuluyor mu,
yahut okutuluyorsa nasıl, hakikaten bilmiyorum. Normalde söz etmeyi
abes saymak icap eder. Maalesef sayamaz haldeyiz.
Neredeyse tam 802 sene önce 15 Haziran 1215’te
Ortaçağ İngilteresi’nin ‘kötü’ kralı ‘Yurtsuz’
John döneminde, dünya tarihinin en mühim
belgelerinden birisi doğdu. Latincesi Magna Carta Libertatum.
Türkçeye ‘Büyük Özgürlükler Sözleşmesi’.
***
Yurtsuz John, Fransızlarla savaştaki
başarısızlıklarını soylu sınıfı ve tebasına baskılar ve vergi
artırımı ile kapatmaya çalışınca çıkan iç isyanı ve siyasi krizi bu
sözleşme ile ‘teskin’ edebilmişti.
John, önceki kralların tebalarıyla ilişkilerini
düzenleyen fermanlardan farklı bir sözleşmeye imza atmak zorunda
kalmıştı. Zira haklarını feci biçimde kötüye kullanmıştı.
Derebeylerinden yüksek vergiler istemiş, ödemeyenleri sürmüş,
haksız askere almalara başvurmuş, tebasından genç kadınları alıp
satmaya uzanan bir zulüm rejimi kurmuştu. Sonunda derebeyler ve
özgür vatandaşlar kilisenin desteğiyle isyan çıkartınca Magna
Carta’yı kabullenmişti.
***