Türkiye adeta tarihi ironiler üretme
makinesine dönüştü! Ankara’daki siyasal İslamcı yönetimin Batı’dan
koptuğu, yüzünü Avrasya’ya çevirdiği iddialarının tozu dumanı
arasında, yeni rejimin ABD yönetimiyle ‘ilk’ kapışması
bile Rusya Federasyonu’nu hedef almış bir yasa üzerinden vuku
bulmakta. Şu meşhur Magnitsky Yasası.
2012 tarihli bu yasa, Amerikan hükümetine insan hakları
meselelerindeki tutumlarından ötürü yabancı ülkelerin yönetim
kademelerindekiler dahil yetkililerine yaptırımlar uygulama fırsatı
sunuyor. Trump yönetimi rahip
Brunson’ın davası üzerinden Adalet Bakanı
Abdülhamit Gül ile İçişleri Bakanı
Süleyman Soylu’ya yaptırımları da bu yasaya
dayandırarak devreye sokmuş durumda.
***
Magnitsky Yasası’nın kaynağı ‘Rus
devletinin büyük çaplı yolsuzluklarını ortaya
serdiği’ iddia edilen ‘ilkeli bir avukat
olduğu’ gerekçesiyle tutuklanıp hapiste öldürüldüğü öne
sürülen Sergey Magnitsky.
Hikâyenin aslı astarı bir parça karışık elbette.
Magnitsky, 2009’da yargılanmadan yasal olarak tutulabileceği bir
senelik gözaltı süresinin nihayete ermesine bir hafta kala
hapishanede ölü bulunmuştu. Gizemli ölümü Rusya Federasyonu
tarafından soruşturulurken, Magnitsky, ABD’de birkaç sene içinde
dış politika aygıtı olarak yaptırımları yasal çerçeveye oturtmanın
vesilesi kılındı.
***
Magnitsky ‘avukat’ diye sunuluyor.
Oysa değil. Moskova’da Plekhanov Enstitüsü’nden mezun bir maliyeci.
Patronu da Rusya’da vergi suçlarından aranan bir yatırım fonu
yöneticisi olan William (Bill)
Browder’dı. Yani Magnitsky onun muhasebecisi ve
temsilcisiydi.
Amerikan doğumlu Britanyalı Browder, Hermitage Capital’in CEO’su ve
kurucusu olarak Rusya’da bir zamanlar en büyük dış portföye sahip
isimdi. Amerikan vatandaşlığından da vergi ödemekten kaçınmak için
vazgeçmişliği var. Ancak Rusya’da iş yaptıktan sonra ‘ulusal
güvenlik sebepleriyle’ 2005’te kendisine giriş yasağı
konuldu.
Browder’ın iddiası, muhasebecisi Magnitsky’nin Rus devletinin 230
milyon dolarlık vergi kaçakçılığını ortaya serdiği. Ruslar ise asıl
kendisinin yolsuzluk yaptığını, Magnitsky’nin de ‘ilkeli
bir avukat’ değil, ‘Browder’ın
hesaplarını kitabına uyduran suç ortağı bir
muhasebeci olduğunu’ söylüyor. Browder, Rusya’da
gıyabında yargılandı ve dokuz yıl hapse çarptırıldı. Ancak
Interpol, Rusya’nın tutuklanması talebini ‘çok siyasi
olduğu’ gerekçesiyle reddetti. Tabii bu Avrupa
Parlamentosu’nun Magnitsky vakası üzerinden Rus yetkililere
yaptırım kararı ile gayet ‘siyasi davranmasını’
engellemedi. Kanada kendi ‘Magnitsky yasasını’
geçen sene çıkardı.
***