“Kürt petrolü” olarak adlandırılan Kuzey Irak’ta çıkarılan
petrolün, Ceyhan terminali üzerinden uluslararası piyasalara
satışı, Irak ile Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi (IKBY) arasında
uzun süredir uyuşmazlık konusu.
Irak hükümeti, sevkıyatın Irak Anayasası’na aykırı olduğunu
savunuyor.
IKYB ise bu sevkıyatı, Irak hükümetinin bütçeden aldığı yüzde 17
payı kesmesi nedeniyle ihtiyaç duyduğu geliri sağlamak amacıyla
yaptığını söylüyor. ABD yönetiminin de olumsuz tutum bildirerek
taraf olduğu bu uyuşmazlık; Irak’ın 2014 Mayıs’ında, kısa adı ICC
olan Uluslararası Ticaret Odası’na yaptığı başvuru ile Türkiye’yi
de içine alarak genişlemişti.
Hatırlatalım:
Irak Merkezi hükümeti, Paris’teki ICC’ye yaptığı tahkim
başvurusunda, Türkiye’den 250 milyon dolar tazminat talep ediyor;
anlaşma ihlaline son verilmesini istiyor.
Gerekçeleri ise Kerkük-Ceyhan petrol boru hattından yapılan bu
sevkıyatın, Irak Merkezi Hükümeti’nin onayı olmaksızın
yapıldığı.
(Irak’ın başvurusu öncesinde BOTAŞ’a acil kodlu yazılar göndererek
Kuzey Irak petrollerinin Ceyhan’da depolanması ve ihracının
durdurulmasını istediğini, aksi halde ICC’ye başvurulacağı
uyarısını bildirdiğini de not düşelim.)
***
Konu, bir yıl önce TBMM gündemine de geldi.
Enerji Bakanı Taner Yıldız, MHP Samsun
Milletvekili Cemalettin Şimşek’in soru
önergesine verdiği yanıtta, Irak ile petrol faaliyetinin
uluslararası anlaşmalara uygun yürütüldüğünü belirtiyor.
“Irak Merkezi Hükümeti’yle yapılan anlaşmanın dışında Kuzey
Irak Kürt Yönetimi’yle de ayrıca bir petrol
sözleşmesi var mıdır” sorusuna petrol
faaliyetlerinin “Irak’ın kuzeyi ile güneyi
arasında herhangi bir ayrım gözetmeksizin” yürütüldüğü,
anlaşmalara ve hukuka uygun davranıldığı yanıtını veriyor. Bakan
Yıldız ayrıca Irak ile iyi ilişkilerin sürdüğünü vurguluyor.
***
Bu özetten sonra konuya gelelim.
Irak’ın iddiaları ciddi...
Ülke çıkarlarını yakından ilgilendiren bu önemdeki bir dosyada,
normalde kamuoyunun bilgilendirilmesi beklenir.
Ancak Türkiye’de kamu adına yapılan mal ve hizmet alımları,
sonradan yapılan yasa değişiklikleriyle uzun süredir şeffaflıktan
uzaklaştı.