Başlıktan hiçbir şey anlamadınız biliyorum.
Biraz sabredin, açıklayacağım.
Benim doğduğum topraklarda, patatese kartol derler.
Çocukluk, ilk gençlik ve üniversite yıllarımın bütün yazları, buğday, arpa ve kartol tarlalarında geçti.
Ne ekimde ne hasatta kullanacak modern araçlarımız vardı.
Her aşaması öküzdü, tırpandı, dirgendi, el tırmığıydı, kotandı, kürekti.
Emekti, alın teriydi yani.
Tarlamızın ve soframızın vazgeçilmezi idi kartol.
O yüzden yakın ilgi isterdi ve göz önüne (evin yanındaki tarlalara) ekilirdi.
Öküzlerin koşulduğu kotan (büyük sapan) ile kartol ekmişliğim çoktur.
Bir çocuk öküzleri çeker, bir kişi kotanı dik ve dengede tutarak “hagos” denilen kanalı açar, başka biri arkadan gelip belli aralıklarla tohumları o kanala bırakırdı.
Hagos açılırken çıkan toprak bir önceki hagostaki tohumların üstünü kapatırdı.
Öküzleri çekmekten sapanı tutmaya terfi etmek, çocuklar için büyüme, genç olma anlamına gelirdi. Sapanı tutmaya terfi edip, öküzleri çeken çocuk bir önceki hagostan uzaklaşınca “hagosa gel” diye bağırmanın gururla karışık keyfini bir bilseniz!
Tohumlar filizlendikten, fideye dönüştükten sonra ilk iş çapadır.
Amacı fidenin etrafındaki toprağı yumuşatmak ve yabani otları temizlemektir.
O koca tarlaları çapalarken ilk gün avuç içlerimiz su toplar, son güne geldiğimizde yaralarımız sertleşip adeta nasırlaşır, ellerimizdeki acı yerini omuzlarımızdaki, bacaklarımızdaki derin sızıya bırakırdı.
Fideler boy atınca ikinci çapa yapılırdı. Bu kez, toprak yumuşak olduğundan iş biraz daha kolay olurdu. Toprağı, fidenin boğazına (sağına soluna) doğru toplar, iki fide sırası arasındaki hagosu su kanalına çevirirdik.
Kartol sulamak bütün günü alan bir işti:
Her kanala, toprağı aşındırmayacak şekilde azar azar su akıtmak, dakikalarca hagosun suyla dolmasını beklemek, o hagos dolduktan sonra yandakine geçmek…
Suyun...