Kars’ta, Erzurum’da,
Erzincan’da büyüyen çocuklara “Doğu
Ekspresi Çocukları” derim ben. Onlar daha ilkokulda
Atatürk devrimleri ile ilkelerini öğrendiklerinde
tanışır TCDD ile.
Aklımda bir ilkokul fotoğrafı var:
Haylaz arkadaşımız kara tahtanın önünde sözlüdedir. Kara önlüğünün
üzerinde beyaz yakası dahi yoktur. Kazağının boğazı ve kolları
önlüğün dışına çıkmıştır. Yanda nar gibi kızarmış sobadan
çıtırtılar gelmektedir. Öğretmen “devletçilik ilkesini
anlat” der… Her kış olduğu gibi soğuktan burnu akmaktadır.
Çekemeyince önlüğünden dışarı sarkan kazağın koluna siler burnunu
ve başlar kırık Türkçesiyle anlatmaya:
“Öğretmenim, devletçilik, büyük yatırımların devlet eliyle
yapılmasıdır. Örneğin, demir yollarını devlet yapar. TCDD
devletçilik ilkesinin bir örneğidir.”
Sonra sayar
Sümerbank’ı, PTT’yi…
Bakmayın şimdi turistik bir gezinti aracına dönüştüğüne… Geçmişte,
o yalnız ve yoksul kentler ile Batı arasındaki en önemli bağdı
Doğu Ekspresi.
Kaderin cilvesi olsa gerek, üniversite için gelip, iş bulup
yaşamaya başladığım Ankara’da
“demiryolcu” bir ailenin damadı oldum.
Demiryolcu bir ailenin akrabası olursanız, bütün demiryolcuların
akrabası olursunuz. Dayanışmalarını her yerde görürsünüz. Garda,
cer atölyesinde, sendikada, sporda (Demirspor diye bir efsane vardı
geçmişte), düğünde, cenazede…
Bana “Son yıllarda TCDD’de ne değişti” diye
sorsanız, yanıtım “aile ruhu yok oldu” olurdu.
HATLARIN YÜZDE 45’İNDE SİNYALİZASYON VAR
Aile ruhu kaybolunca da hatalar arttı, dayanışma bitti, herkes
birbirini suçlamaya başladı.
Şimdi, hep beraber Ankara’da Marşandiz
İstasyonu’nda yaşanan ve 9 insanımızı yitirdiğimiz trajik
kazayı konuşuyoruz.
Kazanın nedenini anlamak için “tren trafiği nasıl
yönetilir” sorusunun yanıtını bilmek lazım:
1- Trafiğin Merkezden İdaresi (TMİ): Personel
ağırlıklıdır. Sistemde dört kritik görevli vardır. Kumanda
merkezinde “Trafik kontrolörü”, istasyonda
“Hareket memuru”, makaslarda “Makasçı tren
teşkil görevlisi” ve trende
“Makinist”.
2- Sinyalizasyon Sistemiyle İdare: Trenlerin
raylar üzerindeki durumu merkezi sinyal sistemi ile kontrol edilir.
Kırmızı ve yeşil ışıklar vasıtasıyla trenlerin ray değiştirme,
bekleme durumları sevk ve idare edilir. Sistem, treni otomatik
olarak da durdurabilir.