Türkiye'nin, TOGG (Türkiye Otomobil Girişim Grubu) markalı pek de “yerli olmayan” milli otomobilinin, seri üretimi başlıyor. Hayırlı olsun. Üretilen ilk 100 aracın piyasaya sunumu, otelcilik tabiriyle bir “yumuşak açılış” olacaktır. Böylesi sıfırdan başlayan büyük yatırımlarda montaj hattından mamul inmeye başlamasıyla, tasarım kapasitesinde üretim ve pazarlamaya geçilmesi arasında birkaç yıl geçmesini normaldir. Yaklaşık dört yıl önce Başkan Erdoğan “yerli ve milli” otomobil üretme kararı almıştı. Ben de bunu “akla ziyan bir proje” diye nitelendirmiştim. Çünkü gümrük birliği içinde kalındıkça, bu yatırımın öngörülebilir hiçbir vadede kâra geçmesi mümkün değildi. Bugün de aynı kanıdayım. TOGG'u üreten kuruluş -ki aslında onun adı TOGG'dur- bir KİT'tir ve KİT kalacaktır. Söylenildiği gibi ortada dört babayiğit özel girişimci yoktur. Erdoğan'ın baskısıyla bu projeye para kaptırmış dört firma vardır. Otomobilin tasarımını Karsan, imalatını BMC, elektrik sistemlerini Vestel yapacak, Anadolu Grubu da satacaktı. Proje “Dört Kocalı Hürmüz” gibiydi. Tabii bu yanlış yapılanmayla bir santim ileri gidilemedi.
PROJE NASIL AYAĞA KALKTI
Gürcan Karakaş isimli bu işleri gerçekten bilen yetenekli bir
mühendis-yönetici bulundu ve tam yetkiyle projenin başına
getirildi. Karakaş, önce imal edilecek aracın tanımını, küçük
ölçekte başa-baş noktasını yakalasın diye, üretimi kolay, yüksek
gelir grubuna hitap eden “tam elektrikli SUV” olarak
belirledi. Yani yerli otomobil “halk arabası” olmalıdır
tezini reddetti. Daha önce Saab'dan 30 milyon Euro'ya alınan
know-how paketini çöpe attı. Karsan'ı görevinden affetti. Tasarımı
İtalyan Pininfarina firmasına verdi. BMC'nin otomobil üretecek ne
bilgisi ne de tesisi vardı. Onu da devreden çıkardı. Üretimi,
nakliye masraflarını asgariye indirmek için deniz kıyısında bu
amaçla için dizayn edilmiş bir fabrikada yapma kararı aldı. Üretim
mühendisliğini de Alman firmalarına ihale etti. Vestel de
kendiliğinden devre dışı kaldı. Satış işini de kimseye vereceği
yoktur. Şunu hemen söyleyeyim: Bazı
yatırımların “içsel” ekonomisi yoktur. Yani tek başına
hesaplanırsa külfeti nimetinden çoktur. Ancak
yaratacağı “dışsal” ekonomiyle fizibildir denir. Yani
firma “bireysel kâr” edemese de çevresine veya
ülkeye “toplumsal fayda” sağlayabilir. Hükümet, başı
zarardan bir türlü kurtulamayacak TOGG için bu argümana
sarılacaktır. TOGG, otomotiv mühendisliğinde bir ARGE merkezi
olacak ve burada araç yanında, bilgi ve beceri de üretilecektir
diyecektir.