Sevgili okurlarım, pazar günü 27 Mayıs 1960 darbesinin yıldönümü idi. 27 Mayıs, öncesi ve sonrası ilginç bir süreçtir. Darbe yüzbaşılar dahil 38 Milli Birlik Komitesi üyesi tarafından yapılmıştı. Sonra öyle bir düzen kuruldu ki, Komite üyesi olmayan generaller, Komite üyesi olan yüzbaşılara selam durmak zorunda kaldı! 1950 yılında iktidara gelen Adnan Menderes giderek yoldan çıkmaya başlamıştı. “Listeme odunu koysam seçtiririm” diyor, “Ben bu orduyu yedek subaylarla da idare ederim” diyor, üniversite hocalarından “Kara cübbeliler” diye söz ediyor, “Vatan cephesi” kurup insanları birbirine düşman ediyordu.
* * *
Dedem, annemin babası Refik Şevket İnce ilk
Meclis’te milletvekili, 1922 yılında Atatürk’ün
Adalet Bakanı, 1950 yılında ise ilk Menderes
hükümetinde Milli Savunma ve sonra Devlet Bakanı.
1955 yılında vefat eden dedem, gidişin kötü olduğunu, sonunun iyi
gelmeyeceğini ilk gören ve bu konuda Menderes’i
mektupla uyaran kişi. 1 Ağustos 1952 tarihli mektubunu
özetliyorum:
“Muhterem Adnan Menderes Bey, görüyorum ki sizin gibi
düşünmeyenlerin fikir açıklamalarına bile tahammül edemiyor ve bunu
uluorta her yerde gösteriyorsunuz.
Muhterem
Adnan Bey, size eski bir arkadaş diliyle hitap
ediyorum.
Bugün çok kuvvetlisiniz. Sakın ona
güvenerek icraatınızda keyfiliğe, baskıya ve hele intikam almaya
kalkmayınız. Zira bunlar büyüklükle yan yana gelmez.
İktidarların yolunu sapıtınca uğrayacağı akıbet
(başına gelecekler)
sizce de malûmdur.
(Menderes gerekirse bin
kişiyi partiden kovacağını söylemişti.) Diktatörlüğü
kökünden sökmeyi görev bilen, diktatörleri asla sevmeyen Demokrat
Parti Başkanı nasıl olur da böyle bir hareketi uygun
bulabilir?
Buna da kızarak tekrar mutadınız
olan (her zaman yaptığınız
gibi) küfürleri savurmaya başlarsanız, Adnan Bey’i
yeni yüzüyle gördüğüm için derin bir hayal kırıklığına
uğrarım.
Bu sözlerimde asla bir tehdit yoktur.
Fakat sizi bu memleket hesabına lâzım gördüğüm için bir uyarı
vardır…”
Dedemin endişeleri bu mektuptan sekiz
yıl sonra gerçekleşti ve Demokrat Parti iktidarı 27 Mayıs
darbesiyle son buldu.