Yıllardır dünya kupalarını seyrediyoruz. 2018 Dünya Kupası hakem
yönetimi açısından çok değişik oluyor. Bu konuda herkes bir şey
söyleyebilir. Ancak şu bir gerçek; VAR sistemi hakemlikte her şeyin
düzelmesi değil ama net olarak adaletin daha doğru dağıtılmasını
sağlayacak. Büyük takımların veya ismi büyük olan takımların
küçüklere karşı haksız rekabetini önleyecek. Daha da önemlisi
üçkağıtçı, sahtekar, pozisyon hırsızı futbolcuların sonunu
yapacak.
4. HAKEMİN DOĞUŞU!
Bakınız, ben futbolculuğu bırakıp hakemliğe başladığımda
uluslararası maçlarda 4. hakem vardı. Fakat hiçbir ülke
federasyonunda 4. hakem uygulaması yoktu. Bir gün
Kocaeli-Fenerbahçe maçını yönetmeye gittim.
Cumhurbaşkanı Turgut Özal da İstanbul'dan Ankara'ya geçerken aniden
maça geldi. Cumhurbaşkanlığı foto muhabirleri benim ısrarlı
ikazlarıma rağmen kale arkalarına geçmeyecekleri, cumhurbaşkanı
foto muhabiri oldukları için santra çizgisinin oradan maçı izleyip,
fotoğaraf çekeceklerini söylediler. Ben de kendilerine "Spor
yazarları, foto muhabirleri görevlileri nerede fotoğraf
çekiyorlarsa siz de orada çekeceksiniz" dedim. "Biz çekeriz"
karşılığını verdiler. Ben de, "Çekemezsiniz" diye direttim.
Israr ettiler...
İŞTE O YAŞANANLAR
Sahanın kenarına gelmeden santra dolaylarında gezdim. O sırada
tribünlere dolaylı olarak haber gönderdim. Maçın bu foto
muhabirleri yüzünden geç kaldığını ilettim. Rahmetli Turgut Özal'ı
görüyordum, bir sağa-bir sola bakıyor, sıkıldığı da belli. Sonunda
bütün stat o foto muhabirlerine bağırmaya başladı. O muhabirler
kale arkasına geçtiğinde ben maça başladım. Takriben 15-16 dakika
geç başlayan maç hakkında dönemin Türkiye Futbol Federasyon Başkanı
Şenes Erzik, MHK görevlileri Doğan Babacan, Ahmet Güvener ve Bedri
Dölkeleş'ten rapor istedi, "Niye bu maç geç başladı?" diye. Sonunda
baktılar ki, bu işin önünü alamayacaklar. Çünkü statta saha
güvenliği noksan. Ben de bu güvenliği sağlayana kadar
başlatmıyorum. Erzik, o günden sonra UEFA'ya söyleyerek 4. hakem
uygulamasını ilk defa Türkiye'de başlattı.
24 YIL ÖNCE ANLATTIK
Bu iş çok başarılı olunca Avrupa ülkelerini de uygulamaya
başladı.
4. hakem uygulaması Türkiye'den çıktı. Biz kendimizi bazı şeylerde
küçük görürüyoruz. Avrupalı'nın iki gözü, bir burnu varsa benim de
var. Kendimi iyi hazırlarsam ben de onun kadar düşünebilirim.
Kabiletiyetim de varsa onu geçerim. Yıllar geçti hakemliği
bıraktım. Bir gün rahmetli Kenan Onuk'un önerisiyle (Hıncal Uluç'un
ayağından vurulup hastanede olduğu dönem) Hıncal da fazla sıkıntı
çekmesin diye biz Kale Arkası Programı'na başladık.
Herkesin bildiği futbol eğitim programı olan 'Oynatalım
Uğurcuğum'...
Yıllar geçti 'Oynatalım Uğurcuğum' gelişti. Aslında sahada
verilmeyen adaleti, TV'de insanların önüne sermek içindi.
Herhalde bu olayın başlangıcı 1994... Çıkarın 2018'den geriye 24
yıl kalır. Yani 24 yıldır TV'ler bir yerde 'Oynatalım Uğurcuğum'
yapıyor.
HANİ BU HAKSIZLIKTI!
İlk başta neler dediler. Bunu yapmak ukalalıkmış, hakemlere
haksızlıkmış, hakemler kamuoyunda küçük görülüyormuş.
Beyler geçin bunları, hakemlik kişiliktir.
Kişiliği olmayan hakemden hiçbir halt olmaz. Biz bunu TV'lerde
gayet ibtidayi şartlarda yaparken, şimdi bizim 'Oynatalım
Uğurcuğum' dünya futbolnun köküne kadar girdi.
Stüdyolar kuruluyor, 3-4 kişi stüdyodan hakemleri izliyorlar.
Takıldıkları pozisyonda hakemin kulağına üflüyorlar, "Gel bakalım
şu pozisyonu bir daha seyret" diye. Hakem ekran işareti yapıp,
pozisyonu bir daha izliyor ve stüdyoyla da tartışıyor. Sonunda da
esas kararı hakem veriyor.
YARDIMCILAR DİKKAT
Burada bir duralım bakalım...
VAR mı, YOK mu sistemi dünyadaki yardımcı hakemliği bitirecektir,
bitirmiştir. Neden?
Yardımcı hakemler neye bakarlar; top taca, auta çıktı mı, çıkmadı
mı, pozisyon ceza alanı içinde mi, dışanda mı, top çizgiyi geçti mi
geçmedi mi, pozisyon ofsayt mı değil mi?.. Bundan sonra ne olacak?
Köşe gönderine koyacağın 4 kamera, ışık yakma sistemiyle hakemin
karar vermesini sağlayacak. Top dışarı çıktıysa yeşil, çıkmadıysa
kırmızı; gol olduysa yeşil, olmadıysa kırmızı yanacak.
Hakemin de işi kolaylaşacak.
O bayrağı sallayamayan, göstere göstere ofsaytı veren ya da
veremeyen yardımcılarla uğraşmayacak.
Milimetrik durumlar teknik olarak çok net görülüyor.
Bunu da hallettik... Ben yıllarca oynatalımı yaparken, "Yanlarım
ağrıyor, yanlarım ağrıyor" diyordum çokca. Bazı yöneticiler,
"Yalnız hakeme bakmayın, yanlara da dikkat edin" diyordu yıllarca.
Ben de yanlarım ağrıyor diyordum.
Hatırlayanlarınız vardır.
FUTBOLU BİLMELİLER
Geriye ne kalıyor hakem... Hakemi hiçbir zaman
halledemeyeceksiniz.
Hakem, fubolu biliyor mu, ne kadar biliyor. Hakem, futbolcunun yüz
mimiklerinden, vücut dilinden, ikili mücadele sonucunu çıkarıyor
mu? Vücut dilini kamera zor yakalar. Hakem futbolu bilirse işi o
zaman kolaylaşır.
Topun nereden nereye gideceğini, kendisine çarpıp çarpmayacağını,
topun gidişine göre faul, penaltı olacağını hisseder ve bilir.
Futbolu biliyorsa, yutmuşsa sorun yok ama baltaysa (!) bunları
hissedemez.
Ey ukalalık yapanlar...
VAR sisteminde stüdyoda bulunan hakemler ne
olacak? Onlar sahadakinden çok mu iyi? Sahada olan balta, daha
sonra stüdyoda olacak.
Ne değişecek! Dünya Kupası'nda çözemedikleri gibi yine
çözemeyecekler.
Bir de bunlar dünyanın üst düzey hakemleri...
Gelin bakalım benim güzel ülkeme, kaç tane FİFA hakemin var? Kaç
tanesi için bu maçı doğru idare edebilir, korkmaz; kaç tanesi için
doğnu idare edemez, korkar dersin. Buyrun cenaze namazına.
Onu nasıl halledeceksiniz. Gördünüz ikili pozisyonlarda ne kararlar
çıktığını.
AHKAM KESENLERE...
Beyler yıllarca ahkam kestiniz, "Oynat ileri, ver geri... Hakemlere
çok ayıp oluyor" dediniz. O konuşan dilleriniz nerelere gitti.
Sizin yıllarca göremediğinizi bilgisayarlarda bile sahtekarlık
yapıp, "Topu sokayım mı abi, çıkarayım mı abi?" diyen
bilgisayarcılarda programlar yaptınız. Sizin yaptığınız o
programlarla son model bilgisayarlarda 4 tane stüdyoda, 4 tane
sahadaki hakemle yaptıklarını ben tuvalet kağıtlarıyla yaptım.
Allah var, o tuvalet kağıtları bile son derece doğru karar
verdiler. Neden? Yapana bak, yaptırana değil.
KİŞİLİKLİ HAKEM BULUN
VAR hakeminin faydası tabii ki olacaktır.
Ancak daha da geliştirmek şartıyla...
Bir de kişilikli hakemler bulamazsanız size VAR da yaramaz.
Neden mi? Hakemlere VAR'ı da YOK'u da öğretirsiniz. Faulü de
gösterirsin, penaltıyı da anlatırsınız. Fakat hakemin kişiliğini
gelişteremezsiniz.
Beyler, sonradan hakem olunmaz, hakem doğulur. Hakemlik kabiliyet
işidir.
'Oynatalım Uğurcuğum'un adı 24 sene sonra VAR mısın YOK musun oldu.
Evet beyler biz oynatalım derken sizler VAR mıydınız, YOK muyduz!
Ey ukalalık yapanlar...
TÜRKiYE'DE YENi DÖNEM
İstanbul'daki Riva Tesisleri'nde stüdyolar hazırlanıyor.
4 tane stüdyo olacak. Bütün dünya kupasında kullanılan tekniklerin
tamamı orada kullanılacak. Mesela Sivas Stadı'nda çekilen görüntü
yarım saniye gibi bir sürede stüdyoya gelecek.
Türkiye'deki statlar da modern yapıldığı gibi Almanya gibi
stüdyolara getireceğiz. Maçı idare eden hakemin işaret alıp,
seyredeceği ekran tesisi o statlarda özel bir odaya
kilitlenecek.
Maçtan evvel statta uygun bir yere koyacaklar. Almanya'da statlar
yeni olduğu için bunları yapabiliyorlar.
İtalya'da statlar eski olduğu için bunlar statların içindeki
stüdyolarda yapılacak.
Yani bizdeki şartlar İtalya'nın çok daha önünde.