Minnet” diyor Andre Comte-Sponville, “erdemlerin en hoşudur ama
en kolayı değildir.” Bu etkileyici cümleden, bizim hep psikolojik
bir kavram olarak ele aldığımız “minnet”in aynı zamanda bir erdem
olduğunu, hoş olmakla birlikte pek de kolay olmadığını öğreniyoruz.
Comte-Sponville, devamında minnetin bir “haz” olduğunu da
söyleyerek psikolojik bakışa yaklaşıyor. Ona göre minnet,
“hissedilen sevincin yankısı olan bir sevinç gibidir, fazla bir
mutluluğa eklenen bir mutluluk daha gibidir.” Ve minnet hakkında
güzel bir başka güzel cümlesi: “Erdemlerin en hoşu ve hazların en
erdemlisidir.”
Minnet hem ahlaki hem psikolojik niteliklere sahipse, psikolojik
boyutundan önce ahlaki olanı ele almak daha elzem. Minnet bir erdem
zira bir insani davranışa verilen bir karşılık o. Minnetle karşılık
veririz ama bizden bir şey alıp götüren bir verme değildir tam
tersine yaşantının doyumsuz bir usaresi geriye bizde kalır.
Minnettarlığı, iyiliğe iyilikle karşılık vermekle
karıştırmamalıyız. İyiliğe iyilikle mukabelede bulunmak, şüphesiz
insan ilişkilerinin devamlılık kazanmasında, bağların güçlenmesinde
çok önemli bir pekiştirici ama minnet hissetmek onunla birebir aynı
değil. Minnet hisseden, bir karşılık verir ama ölçülebilir, maddi
bir karşılık, somut bir beklenti değildir o. Öylece yapılan,
iç-dünyamızda kendiliğinden ortaya çıkan, oluverendir.
Sadece samimiyetle sevinçli bir karşılık vermekle de sınırlı değil
minnet. Minnet duyduğumuzda, şükran hissettiğimizde ya da içten bir
teşekkür ettiğimizde, böyle bir yaşantıya vesile olan kimseyle
paylaşıyoruzdur mutluluğumuzu. O bizim iyi hissetmemize neden
olmuştur biz de “ona madem öyle sen de benim bu vesileyle yaşadığım
şu hoşluktan buyur” der, paylaşırız iyi hissedişimizi. “Sevgi”nin
bu alışverişten, sevinç yankılanmasından daha net gözüktüğü bir
başka insani hal var mıdır? Sanmıyorum. Başka türlü olsaydı, bizim
için yapılanı görmezden geldiğimiz, yaşantı vadisinde bir iyiliği
sevinçle yankılamadığımız halleri, “nankörlük” gibi sevginin tam
karşısında yer alan bir sözle adlandırmazdık.