Kiralık ev meselesi artık iyiden iyiye kriz boyutuna gelmiş durumda... Olayı bu kadar içinden çıkılmaz hale getiren faktörleri uzun uzun değerlendiririz elbette. Ama bugün esas olan sorunun nasıl çözüleceği...
Kamuoyunda, devletin bu mesele karşısında alacağı yasal tedbirlere ilişkin beklenti yükseltilmiş durumda... Kira artışları konusunda aslında bir tedbir almaya gerek yok. Mevcut yasalar, yasal artışı yaptığı ve zamanında kirasını ödediği müddetçe kiracının yanında... Ama tamahkâr ev sahipleri, çeşitli yan yollar deneyerek bu yasaların arkasından dolanmaya çalışıyor... Zira ev sahibi eğer evde tadilat yaptırmak ya da evi kendisi kullanmak isterse bu kiracı için tahliye sebebi sayılabiliyor... Bu yolla evi boşalttıktan sonra daha yüksek fiyattan başkasına kiraya verebiliyor ev sahibi... Ya da içinde oturan aileyi taciz ederek, rahatsız ederek çıkmasını sağlıyor. Yani yasalar kiracıdan yana ama iş ahlaksızlığa vardığında masada konuşulacak bir şey kalmıyor... İşte bu şartlar nedeniyle bir müdahale beklentisi oluşmuş durumda. İyi ama nasıl?..
Şu anda hükümetin en yakın durduğu model Hollanda kira modeli... Hollanda'daki konutların yüzde 42'sinde kiracılar yaşıyor. Bu da ülkede 3 milyondan fazla evde kiracı bulunduğu anlamına geliyor. Ülkede kiralık konutlar "özel" ve "sosyal konutlar" olarak iki ana gruba ayrılıyor. Ülke genelindeki kiralık konutların yüzde 75'lik kısmı sosyal konut kapsamına giriyor. Sosyal konutların kira bedelleri bir değerlendirme ile tespit ediliyor... Konutlar; boyutu, yaşı, oda sayısı, mutfağı, banyosu, bahçesi, enerji verimliliği gibi çok sayıda farklı kriterle bir puan alıyor. Bu unsurlar sonucu ortaya çıkan puanın toplamı belirli sınırın altında kalıyorsa ev "sosyal konut" kapsamına giriyor. Söz konusu puan sisteminde fiyatı 763 Euro'nun altında çıkan konutlar "sosyal" kabul ediliyor. Bu puan, sosyal konuta uygulanabilecek maksimum kirayı da belirliyor. Bu konutların kiralarındaki artışı da hükümet tespit ediyor. Sistemde yüksek puan alan evler özel sektörün sayılıyor. Ev değerlendirme sisteminde 737 Euro'dan yüksek bedele ulaşan konutlar bu kapsama giriyor. Bu evlerin kiralarını ev sahipleri serbest piyasa koşullarında belirliyor. Bu evlere tavan fiyat uygulanmıyor.