Ekonomik istikrarın üç kilidi var… Büyüme, yatırım, istihdam. Yani bu üç veri iyi gidiyorsa, ekonomik istikrar sağlam demektir.
Enflasyon ekonomik istikrarın bozulmasıdır. Ancak arz-talep dengesi düzelirse enflasyonda çözülür. Büyüme toplam arzı etkiler. Fert başına büyüme, istihdam ve yatırım da toplam talebi belirler.
Büyüme ve istihdam yanında, gelir dağılımı da ekonominin üçüncü ayağıdır. Ne var ki gelir dağılımı için önce geliri artırmak yani fert başına büyüme sağlamak gerekir. İşsizliği çözmek gerekir. Türkiye de fiili işsiz sayısı 6.5 milyondur. Doyurulması gereken 4 milyon Suriyeli var. Türkiye'nin fert başına büyüme oranını en az yüzde 5 artırması, yani GSYH'nın en az yüzde 6 dolayında artması gerekir.
Bu günkü şartlarda yüzde 6 büyüme sağlamamız olası görünmüyor. Ekonomi kırılgan, ithalata bağımlı bir üretim yapısı olduğu için ve yabancı sermaye eskisi kadar girmediği için bundan sonra büyüme, ithalat için döviz talebini artıracak döviz talebi de kur artışını tetikleyecektir. TL'nin aşırı değer kaybetmesi -kur şoku- istikrarı bozuyor. Sorun, bu günkü iktidarın önceleri gelen bol sıcak para bolluğu serabından uyanmamış olmasıdır.
Büyüme sağlamak için hukuki ve demokratik sorunları veri olarak alırsak önce ithalata bağımlı üretim yapısını değiştirmek gerekir. Günübirlik politikalardan kurtulmak gerekir. En önemlisi kamu kaynaklarını popülist amaçlı kullanmaktan vazgeçip bu kaynakları yatırımlara yönlendirmek gerekir.
Yatırımların dış kaynaklarla finanse edilmesi, ülkenin dış borçlarını artırır. Ancak dış borçla yapılan yatırımlar, fert başına geliri ve ihracatı artıracağı için, yatırımlar kendi borcunu öder. Eğer dış borçlanma tüketimi finanse etmek için veya dış açıkları kapamak için yapılırsa istikrar bozulur; döviz sorunu ve dış borçları çevirmek sorunu ortaya çıkar. Türkiye ithalatı finanse etmek için dış borç aldı… Toplam ithalat içinde yatırım mallarının payı yüzde 13'ü geçmiyor. Bunun içinde dış ticaret açığı ve dış borç sorunu yaşıyoruz.