Osmanlı İmparatorluğunun geri kalmasının önde gelen nedeni eğitimdir. Eğitim yalnızca din öğretisi olarak uygulamış, bu nedenle kalkınma sağlayamamış ve çöküşe kadar gitmiştir.
Kendisine Yeni Osmanlı diyenler, Osmanlı'nın bilim ve teknikte neden geri kalmış olduğunu biliyorlar mı? Zira eğitim Osmanlılarda 18 asra kadar tam bir karanlık Dünya yaratmıştır.
Eski YÖK başkanlarından Kemal Gürüz ''Medrese ve Üniversite'' isimli kitabında Osmanlı eğitim sistemini de inceliyor.
Osmanlı'da, ilk öğretim yerine hayırsever kişiler ve dini cemaatler tarafından mahalle mektebi ve sıbyan mektebi vardı. Bunlar şeyhülislama bağlıydı. Bu okulların amacı kuran öğretmekti. Bunun için de eğitim dili Arapça idi.
Tanzimat'a gelinceye kadar, kızlar Sıbyan okulundan sonra eğitim görmezlerdi.
Eğitimin ikinci kademesi medreselerdi. Yalnızca Müslüman erkeklere açıktı. Medreseler padişah, yakınları, sadrazamlar ve vezirler ile devlet adamları tarafından kurulurdu.