Milliyetçiliği insanlığın ergenlik hastalığı olarak tanımlamak mümkün… Bir halkın kendisini tek ve değişmez bir kimlik etrafında tanımlayıp, bu kimliğe ezeli ebedi hak ve nitelikler atfetmesi için, önce belirli bir gelişme kaydetmesi ve kendi ‘kişiliğini’ önemsemesi gerekiyor. Çocukluktan ergenliğe geçildiği yıllarda gençlerin kendileriyle ilgili arayışları ile milliyetçiliği keşfeden halkların kendilerini yeniden tanımlama çabaları arasında paralellikler kurulabiliyor. *** Pedagoji, bize bu etaptaki gençlere yaklaşımda çok dikkatli olmayı tavsiye ediyor. Gencin daha önceki, çocuk evresi ile ergenlik arasında, çevrenin davranışı açısından dikkat edilmesi gereken bir fark var. Çocukluk döneminde çocuğun ebeveynlere tepkisi daha ziyade uyum üzerinden oluyor ve işin esasında çocuk ‘öğreniyor’. Oysa ergenlikte genç kendisini öğrenmiş ve ‘biliyor’ hissettiği için, çevreye uyumu daha ziyade çatışmacı bir mantık içerisinde yaşanabiliyor. Diğer deyişle genç kendi kişiliğini ortaya koymak, kendi farklılığını diğerlerine kabul ettirmek istiyor. Dolayısıyla çocuğun ilk yıllarında çevrenin otoriter zihniyetle yaklaşması çocukta psikolojik hasar yaratsa da, bunu net bir karşı çıkma olarak yaşamıyoruz. Oysa ergenliğe yaklaştıkça aynı çocuk çevresine giderek otoriter zihniyet içinde tepki vermeye başlıyor ve bir süre sonra bu durum açık bir çatışmaya, uyumsuzluğa dönüşebiliyor. Ancak eklemek gerek ki bu uyumsuzluk iki çatışan taraf olduğu için ortaya çıkıyor.