Türkiye'de uzun zamandır çalışanlar açısından tartışılan en
önemli konu kıdem tazminatı oldu. İş Mahkemeleri Kanunu değişmeden
önce mahkemelerdeki dosyaların üçte ikisini tazminat sorunları
oluşturuyordu. Şimdi arabulucularda yine bu konu birinci sırada.
Türkiye'de çalışanların büyük çoğunluğu kıdem tazminatına ulaşmakta
sıkıntı yaşıyor. Bunun çalışanlar açısından birinci sebebi,
tazminat alma şartlarının ağır olması. İşverenler açısından ise bu
konuda bir kaynak ayırmama zorunluluğu. Çalışma hayatında önemli
değişiklikleri içeren Yeni Ekonomi Programı (YEP) tazminat sorununu
da çözüme kavuşturacak. Yeni sistemle birlikte hem işveren hem de
çalışan açısından avantajlı bir durum ortaya çıkacak.
ÇALIŞANIN SORUNU:
Öncelikle bir yılı doldurmayan çalışan kıdem tazminatı alamıyor.
Yine kaç yıl çalışırsa çalışsın kendi isteği ile ayrılan işçi bazı
istisnalar dışında tazminat alamıyor. Tazminatı hak ederek ayrılsa
bile işveren ödememe yapmıyor. Mahkemeler de uzun sürdüğü için
davayı umursamıyor.
İŞVERENİN SORUNU:
Büyük holdingler de dahil hiçbir kuruluşun kıdem tazminat fonu diye
bir kaynağı yok. Çalışanları işten çıkartacakları zaman paraları
varsa ödüyorlar. Yoksa ödemeyip mahkeme sonucunu bekliyorlar.
Özellikle küçük firmalarda birkaç çalışan işten çıkartılırsa,
tazminatlar sermayeden ödeniyor.
ŞİMDİ NE OLACAK?:
Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak'ın açıkladığı Yeni Ekonomi
Programı'nda "Sosyal tarafların mutabakatıyla kıdem tazminatı
reformu gerçekleştirilecektir" ifadesi kullanıldı. Üç yıllık
dönemde çalışanların, işverenlerin ve kamunun bir araya geleceği
bir mutabakatla kıdem tazminatı sorunu çözülecek. Umarız bu kez
statükocular değil çalışan kazanır. Sendikalar da kendi çıkarlarına
değil bu büyük sorunun çözümüne katkıda bulunurlar.
KIRMIZI ÇİZGİLER NE?:
Kıdem Tazminatı Fonu'nda çalışanlar açısından birkaç önemli nokta
bulunuyor. Öncelikle şu ana kadar birikmiş tazminatların korunması
gerekiyor. Yani kazanılmış haklara dokunulmamalı. Ayrıca şu anda 1
yıl için 30 günlük brüt ücret tazminat olarak ödeniyor. Bundan da
geri adım atılmamalı. Yani mevcut haklardan geriye gidilmemeli.
Bunun dışında tazminata garanti gelmesi, işten kendi isteği ile
ayrılanın da tazminat alacak olması, iş değiştirdiğinde tazminatı
taşıyabilmesi gibi olumlu yanları bulunuyor.
HERKES KAZANACAK
Çözüm için birkaç yıl önce kıdem tazminat fonu gündeme gelmişti. Bu
sistemin detaylarında ise şunlar vardı: 1 Gelir endeksli fon
kurulduğunda 1 gün bile çalışmak tazminat hakkı kazandıracak. 2 Fon
sayesinde çalışanların haklarına devlet güvencesi de gelmiş olacak.
3 Çalışan iş değiştirdiğinde fonunu yeni işyerine taşıma hakkına da
kavuşacak. 4 Her çalışan bireysel hesabını görecek ve takip edecek.
Birikimler çeşitli yatırım araçlarında değerlendirilebilecek. 5
Kıdem tazminat fonu işverenden bağımsız olduğu için istifa edenin
de bireysel hesabı olacak ve tazminat alacak. 6 İşveren zorda olsa
bile tazminat fonda biriktiği için ödeme yapılacak. İşveren aylık
ödeme yaptığı için büyük bir yükten kurtulacak.
ASGARİ ÜCRETLİNİN TAZMİNATI (TL) (MEVCUT
SİSTEM)
Çalışma Süresi 5 yıl 8 ay 10 gün
Brüt ücreti 2.029,50
Her yıl iki ikramiye (Brüt) 2.000
Aylık yemek parası (brüt) 300
Giydirilmiş brüt ücret 2.497
5 yıllık tazminat (5X2.497) 12.485
8 aylık tazminat (2.497/12 X 8) 1.665
10 günlük tazminat (2.497/ 360 X 10) 70
Toplam tazminat 14.220
Damga vergisi (% 0,759) 108
Ödenecek tazminat 14.112
Giydirilmiş kazancı 2.750