Avrupa'da güç kazanan faşist rejimlerden de esinlenerek çıkarılan bu yasa "çok halkçı" olarak lanse edilmişti o günlerde. 1942 yılı ortalarında kurulan Şükrü Saraçoğlu hükümeti bir taraftan harp yıllarında dengesi adamakıllı bozulan devlet gelirlerine ek kaynak sağlamak, diğer taraftan yıkıcı bir yoksulluğun içindeki halkın gözünde koşulları fırsata çevirmiş bulunan vurgunculara haddini bildirmek için çalışmaya koyulmuştu. Hükümet Varlık Vergisi'nin hazırlıklarını yaparken, verginin görünürdeki gerekçesi olarak; "piyasadaki para arzını azaltmak, Türk parasını kıymetlendirmek, fiyat artışlarını önlemek, aşırı kazancı vergilendirerek sosyal adaleti sağlamak" vb. gibi ekonomik hedefler ileri sürmüştü.