Bayramları idrak etme üslubumuzu, “bayram haberleri”nin doğrudan etkilediğini düşünüyorum. Pek çok konuda olduğu gibi bayramlarımıza da medya mihmandarlığında vasıl oluyoruz. Medya, bayramları bir taraftan tatil imajı üzerinden pazarlarken bir taraftan da bayramların eskide kaldığına bugün hiç kimsenin bayram yapmadığına ikna etmeye çalışıyor bizi. (Bkz. Bütün İstanbul Bodrum’a akın etti. Oysa kendi köyüne, doğduğu şehre giden başka “başka İstanbul”lar da var.)
Pazartesi günü başladığımız “yapılmamış söyleşi”nin soruları üzerinden bayram üzerine fikrimizi yormaya devam edelim. Buyurun:
Bayram gibi aileleri bir araya getiren, toplumda sevgi, hoşgörü, yardımlaşma gibi duyguları körükleyen günlerin sosyolojik açıdan önemi nedir? Bayramlar toplum için neden önemlidir?
İbadetler söz konusu olduğunda sosyolojik açıdan önemini konuşmaktan ziyade, metafizik boyutunu konuşmanın daha önemli olduğunu düşünüyorum. Sosyolojik boyutunu konuşmaya kalktığımız zaman bize gösterilen toplu resmi tasvir etmeye çalışarak sosyolojik analiz yaptığımızı zannediyoruz daha ziyade.
Sosyolojik analiz değince işin içine idrak edilen bayram değil “kutlanan” bayram giriyor.
Oysa biz bayrama arife günü gireriz ve arife gününün en önemli özelliği o gün kabir ziyaretinin yapılıyor oluşudur. Bu bayramın metafizik boyutudur. Metafizik boyuttan kast ettiğim, bayramın ölüm ile yaşamı bütünleyen yüzü. Bayram sadece yaşayan insanlar arasındaki ilişkiyi düzenlemiyor, bugün burada olanlar ile bir zamanlar burada olanların duygusal bütünlüğünü de inşa edip, koruyor.