İmam Gazali haslıkların zıtları ile tedavi edilmesi gerektiğini
vurgular. Mesela cimri ve bencilseniz cömertliğin ve paylaşımın
getirdiği huzurdan mahrum kalacaksınız. Bu nedenle öncelikle
paylaşıma ağırlık vermeli bu davranışınızı değiştirmek için gayret
göstermelisiniz. Eğer insanları incitiyor ve kalp kırıyorsanız
kişilerarası ilişkiler yoluyla elde edeceğiniz huzurdan mahrum
kalacaksınız. O nedenle ilişkilerinizi iyileştirmelisiniz.
Fahreddin Raziye göre ise nefsin üç mertebesi vardır: Bitkisel
nefs, hayvani nefs, insani nefs… İnsani nefs en üst mertebedir.
Bitkisel nefs değişime müsait olan insanın terbiye edilmemiş
halidir. Razi bu üç nefsin İslam’ın emrettiği şekilde bir denge ve
itidal ekseninde kullanılması gerektiğini belirtir. Aşırıya
gidildiğinde kişinin ruh ve beden sağlığında sorunlar ortaya
çıkacaktır. Farabi ise nefsin mahiyetinden ziyade yetileri ve bu
yetileri doğru kullanıp kullanmadığı üzerinde durur. Ona göre beş
duyu organımız nesneleri ve acı ve neşe veren şeyleri
algılayabilir. Fakat iyi olanla kötü olanı ayırt edemez. Hayal
gücümüzle ancak acı verenle vermeyeni ayırt edebiliriz. İrade ise
iyi olanla kötü olanı ayırmamıza yardımcı olur.