İyi haber: ABD Başkanı Donald Trump, New York’ta, Türkiye Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan ile görüşmesi sonrasında, “İki ülke ilişkilerinin daha önce hiç olmadığı kadar birbirine yakın olduğu” açıklamasını yaptı.
Kötü haber: Bu açıklama doğruları yansıtmıyor.
- Reklam -
Doğrusu şu: Türkiye ile ABD ilişkileri iyi bir zeminde gitmiyor.
ABD’nin ağırlığı o kadar eski değil
Önce bir tarihi saptama yapalım: Şimdilerde ‘dünya lideri’ bir ‘süpergüç’ olduğu herkes tarafından kabul edilen ABD’nin dünya siyasetinde etkili hale gelmesi bayağı yeni bir olaydır.
Bayağı bir zorlama ile olmuştur.
İlk dünya savaşı (1914-1918) sırasında, ABD, ‘tarafsız’ kalmaya çalışmış, bir gemisinin batırılması sonrası (1917) savaşa zoraki taraf olmuş, Avrupa kıtasına ilk Amerikan askeri 1918 yılında ayak basmıştır.
ABD’nin 2. Dünya Savaşı’na dahil olması da ABD toprağına (Pearl Harbor) Japonya’nın saldırısı (1941) üzerinedir; o saldırı olmasaydı ABD savaşın dışında kalacaktı.
Bu tarihi arka-plana bakarak ‘zoraki süpergüç’ sayabiliriz ABD’yi.
Ülkede “Bizim başka kıtalarda ne işimiz var?” sorusu eşliğinde ‘tecrit’ politikasını savunan ciddi bir damar vardır. O damarın etkisi dış politika tercihlerinde kendisini çoğu kere belli eder.
Dünyanın 38 ayrı yerinde onbinlerce Amerikan personelinin görev yaptığı askeri üsleri olması bu gerçeği değiştirmez: ABD dünya jandarmalığını 2. Dünya Savaşı sonrasında üstlenmiş, bu durumu Soğuk Savaş sırasında oluşan ‘komünizme karşı cephe’ liderliği ile pekişmiştir.
Türkiye’nin Washington nezdindeki önemi de, Sovyetler Birliği ile sınır ülkesi olması sayesinde o yıllarda gerçekleşmiştir. Sovyet tehdidi ne zaman artsa ABD gözünde Türkiye’nin de önemi onunla paralel olarak artmıştır