ABD’deki 2008 ekonomik krizinin tetikleyicisi olan
ipotekli-konut sistemi Mortgage’ın iflasını çok önceden gören
birkaç “tuhaf” insanın hikâyesini anlatan The Big Short (Büyük
Açık) filminde çok ilginç bir sahne vardır.
Krizin geleceğini, kredi geri ödemesinde temerrüde düşen ipotekli
sayısının artmasından keşfetmeye başlayan yatırım yöneticisi Mark
Baum ile Standart & Poor’s(S&P) adlı kredi derecelendirme
kuruluşunun yöneticisi arasında geçen bir konuşmadır bu sahne.
Mark Baum, krizi görerek müşterilerinin tüm kâğıtlarını açığa
satmıştır. Gelgelelim S&P’un, temerrüde düşen ipotekli
sayısının zirve yaptığı bir anda bile Morgan Stanley ya da Deutsche
Bank gibi yatırım bankalarının notunu yüksek tutma “başarısını”
göstermesi karşısında şaşkındır.
Bunu sorar S&P yöneticisine, “Ne yapıyorsun Georgia, bu
sahtekârlık” der.
S&P yöneticisi bu bankaların kendilerinin müşterisi olduğunu
hatırlatarak aynen şöyle cevap verir:
“Eğer biz yapmazsak, 100 metre ileride bir başka derecelendirme
kuruluşu var; Moody’s, onlara giderler.”
Bu kadar basittir.
Türkiye’nin ekonomik durumuna hâlâ aynı kuruluşlar not veriyor.
Dünyanın hangi ikiyüzlülük bandında gidip geldiğini anlamak
bakımından ilginç.
Bu iki “kardeş”in üçüncü bir kardeşi daha var; Fitch.
Artık üçü de çok telaşlı. Çünkü not vermek üzere talimat aldıkları
küresel merkez, bilgi ve teknolojiyi denetleyemiyor. Bilgi, bilim
ve teknoloji şimdi her yerde.
Çoğu kişinin artık Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın damadı olarak
tanıdığı Selçuk Bayraktar'ın ve ailesinin başarı öyküsü de küresel
merkez tarafından denetlenemeyen teknolojik bilgiyle büyüdü,
gelişti.
Onlar bugün Türkiye’deki insansız hava araçlarının (İHA)
üreticileri. Biliyorsunuz ürettikleri İHA’lar 24 saate kadar havada
kalabileceği gibi 200 kilogram kadar “Faydalı yük”
taşıyabilecekler.
"Faydalı yük"ün ne manaya geldiğini anladınız sanırım.
Bayraktar ailesinin İHA macerası 2000’li yıllarda yoğun bir AR-GE
çalışmasıyla başlıyor.
O yıllarda ülkemizde böyle bir aracın yapılabileceği hayal bile
edilemiyor. Türkiye’de darbe tamtamlarının çalındığı, TSK’nın
yazılımları İsrail’in elinde olan insansız hava aracı Heron’larla
teröre karşı “mücadele” ettiği zamanlar.