AŞAĞIDAKİ fotoğrafı İspanya’nın Toledo kentinde çektim. Bir hatırlatma yapayım... Başbakan Ahmet Davutoğlu “PKK’lıların yakıp yıktığı, viraneye çevirdiği Diyarbakır’ın Sur ilçesinin yeniden yapılacağını, tıpkı Toledo gibi olacağını” söylemişti. İşte Ortaçağ’dan bu yana kişiliğini yitirmeden kalabilmiş tarihi kent Toledo’nun daracık sokaklarındaki kaldırımlardan bir fotoğraf o... Mavi zemin içinde beyaz çini “Yahudiliğin simgesi” şamdan. Kaldırımlarda çok sayıda görülüyor. 600 yıldan fazla bir süredir varlığını kaldırımlarda sürdüren bu “Yahudiliğin simgesi kutsal şamdanlar” Toledo’nun “Yahudi mahallesinde bulunduğunuzu” ifade/işaret ediyor. Toledo Kralı çok bilge bir adammış. “Hıristiyanların, Musevilerin (Yahudilerin), Müslüman Arapların bir arada barış içinde yaşamaları gerektiğine” inanıyormuş. Toledo’da çoğunlukta olan Hıristiyanların Endülüs Müslüman Araplardan “matematik, tıp, felsefe” alanlarında faydalanacaklarını düşünüyormuş. “Yahudiler ise iyi tüccar, onlarla Toledo ekonomisinin yükseleceği” kanısındaymış. Özel “tercüman grupları” kurmuş. Onlar Arapların bilim kitaplarını Yahudi diline ve İtalyancaya / Latinceye tercüme ediyor, “ortak kültür” harmanı oluşturuyormuş.