Amerikan New York Hisse Senedi Borsası (NYSE) 1817’de kurulmuş, Dow Jones Industrial Average (DJIA) hisse senedi fiyat endeksinin başlangıcı ise 1896 yılına kadar uzanıyor. Bundan 122 yıl önce DJIA, NYSE’deki fiyat hareketlerinin gidişatı hakkında özlü bir gösterge olsun diye tasarlanmış. Bu hafta, General Electric (GE) hisse senedi fiyatları, DJIA borsa fiyat endeksindeki yerini, Walgreens Boots Alliance şirketinin hisse senetlerinin fiyatına bıraktı. GE’nin fiyat hareketlerinin Amerikan borsası için gösterge olmadığına karar verdi DJIA. GE endeksten atılınca, DJIA’da, 1896’da tasarlanan ilk endeksten, yani başlangıçtan, hiç kimse kalmadı.
Kimler geldi kimler gitti endeksten
1896’da endeks ilk kez tasarlanırken, içinde yalnızca 12 şirketin hisse senedi fiyatları vardı. Laclede Gas Company ve Distilling and Cattle Feeding Company 1899’da, American Cotton Oil Company 1901’de endeksten çıkarıldı. Chicago Gas Company 1915’e, National Lead Company 1916’ya, Tennessee Coal, Iron and Railroad Company 1917’ye kadar dayandı. US Leather Company 1927’de, United States Rubber Company 1928’de, American Sugar Company ve North American Company 1930’da endeksi terk ettiler. Savaş sonrası dönemde, American Tobacco Company 1985’e kadar yerini korudu. Bu arada, şirket sayısı 12’den 30’a çıktı.19’uncu yüzyıldan 21’inci yüzyıla, başlangıçtaki büyük Amerikan şirketlerinden, tek bir şirket kalmıştı: General Electric. GE, DJIA’in 125’inci yılını göremedi. Bir nevi, bir tarih sona erdi.
Önce not edeyim. GE batmadı ama endeksi yayımlayanlar, GE hisse senedi fiyatlarının seyrinin, bundan böyle Amerikan hisse senedi piyasasının göstergesi olmadığına karar verdiler. Daha 2015 yılında nasıl telekomünikasyon devi, AT&T’yi (American Telephone and Telegraph) endeksten çıkarıp, yerine Apple hisse senedi fiyatlarını aldılarsa, şimdi de GE’yi endeksten çıkardılar. Bu arada, AT&T, DJIA bünyesine 1916’da alınmıştı. Şimdi neden böyle oldu? Bir tarih nasıl sona erdi? Müsaadenizle önce bu konuda üç tespit yapayım ve sonra da bu kıssadan Türkiye için bir hisse çıkarayım.
GE hisse senetleri son bir yıldır sürekli düşüyordu
Öncelikle neden böyle oldu diye merak edenlerin, özellikle son bir yıldır GE hisse senetlerinin seyrine bir bakmaları gerekiyor sanırım. Geçen Haziran ayının 12’sinde uzun süredir GE’yi yöneten Jeffrey Immelt artık GE yönetiminden ayrılacağını duyurmuştu. O zamandan beri, herkes umutla GE’de “bir şeylerin” değişmesini beklemeye başladı. Immelt’in yerini John Flannery aldı. Ama doğrusu ya, bir türlü somutlaşmayan değişim planı GE hisse senetlerinin değerini eritti. Hisse senedinin değeri 27 dolardan 12 dolara kadar geriledi. Son 3,5 yıl için bakarsanız, hisse değeri neredeyse üçte birine indi. GE’nin, hisse senedi fiyat endeksinden çıkartılmasının ilk nedeni bu kadar basit: Hisse senedi fiyatları, şirkete özgü nedenlerle, sürekli bayır aşağı gidiyordu ama endeks Amerikan sanayiinin gidişatı hakkında fikir edinmek için tasarlanmıştı.