Türkiye’de yeni teknolojik devrimin herhangi bir unsuru ile ilgili bir oturum düzenlendiğinde, konu dönüp dolaşıp hep aynı soruya geliyor. Devlet, bu konuda ne yapmalı? Doğrusu ya, ben, akla ilk gelen sorunun “Şimdi devlet bu konuda ne yapsın?” olmasından öncelikle derin bir tedirginlik duyuyorum. Ayrıca bu soruya verilen cevabın hemen “eğitim şart” genelliğinde olması tedirginliğimi daha da artırıyor.
Google, DeepMind’ı satın alınca, İngiltere’de “İngiliz startup’ları İngiliz kalsın” havası doğmuştu
Önce genel bir çerçeve çizeyim, müsaadenizle. Geçenlerde Hint asıllı İngiliz iktisatçı Meghnad Desai’nin “Raisina Model: Indian Democracy at 70” kitabında bu konu ile ilgili güzel bir saptamaya rastladım. “Hindistan’ın hizmetler sektörünün bu kadar gelişmiş, sanayisinin bu kadar geride kalmış olmasının arkasında; devletin sanayiyi düzenlemek ve bir biçime sokmak için çok uğraşırken, hizmetler sektörünü tamamen ihmal etmiş olması yatıyor.” diyordu Baron Desai.
Demek ki neymiş; ihmal edilmiş olmak, bir açıdan bakınca o kadar da kötü değilmiş. Doğrusu, ben bu tespiti şöyle okuma eğilimindeyim: Devletin çokbilmiş olup her bir işe karışmasından ve her konuyu mükemmel bildiğini sanıp her süreci tek tipleştirmesindense, hiç gölge etmemesi daha iyidir. Ama bu, devlet hiç bir işe karışmasın demekten tamamen farklı bir cevap, dikkatinizi çekerim. Çokbilmiş devlet aygıtı, her zaman felaket getirir. Devlet aygıtının kendi kararlarına şüpheyle yaklaşanı, çeşitliliğe, deneye imkan tanıyanı makbuldür.
Geçenlerde bir Hintli kalkınma iktisatçısı ile Hintli startup’ları konuşurken, “Ama hemen yabancılar tarafından alınıp, Hindistan’ı terk ediyorlar.” demişti. Aynen İngiltere’deki tartışmayı hatırlatmıştı bu bana. Amerikan teknoloji devi Google, 2014 yılında İngiliz AI (artificial intelligence-yapay zeka) startup’ı DeepMind’ı satın aldığında Britanya devleti hemen göreve çağırılmıştı. 2014 yılında yazılan raporlarda İngiliz hükümetinin, İngiliz startup’larının İngiliz şirketleri olarak büyümesi için gereken tedbirleri alması gerektiği vurgulanmıştı. DeepMind benzeri startup’ların ihtiyacı neyse, devletin bunları temin etmek üzere devreye girmesi gerektiği ifade edilmişti. Bugünlerde ise Brexit sonrası azalacak startup desteklerini ikame etmek için bir teknoloji fonu oluşturulması tartışması da bu çerçevede gündeme gelmiş bulunuyor yine.
Orada hadise DeepMind somutluğunda tartışılırken, biz burada neden “eğitim şart” genelliğinin ötesine geçemedik?