“Gerçek” Ertuğrul Bey hakkında bildiklerimiz çok sınırlıdır. İşin doğrusu şu ki babasının adının Gündüz, oğlunun adının Osman olduğundan, 13. Yüzyılın ikinci yarısının sonlarında vefat ettiğinden ve mezarının Söğüt’te olduğundan başka elimizde sağlamca bir bilgi yok gibi. Tabii ki Osmanlı kroniklerinde bunlardan çok daha fazlası var ama onlarda geçen rivayetleri başka kaynaklardan teyit edemiyoruz. Üstelik bu rivayetlerde ortak noktalar olmakla birlikte birbirlerinden ayrıldıkları da vakidir. Süleyman oğlu Ertuğrul, Subhatu’l-Ahbar Kuşbakışı ve biraz da cömertçe bakarsak bu ortak noktaların kabaca şöyle bir görüntü oluşturduğunu söyleyebiliriz: Aralarında Ertuğrul Bey, babası ve diğer yakınlarının olduğu, “Oğuz neslinden” bir grup Moğollardan kaçarak Anadolu’ya göç etmiştir. Bu, Moğolların Anadolu’ya ulaşmasından öncedir. Ertuğrul’un babasını kaybettiği ve bazı üyelerinin tekrar geriye, İran’a / Türkistan’a döndükleri bir süreç sonunda sayısı iyice azalan bu gruba, Ertuğrul’un Konya sultanıyla girdiği iyi ilişkilerden dolayı Bizans ucunda yurt gösterilmiştir. Giderek bir beylik şeklinde burada örgütlenen grup, Ertuğrul’un değilse de, oğlu Osman’ın zamanında bağımsızlığa kavuşmuştur. Dediğim gibi biraz cömertçe bakarak oluşturduğum bileşik bir resim bu.