Vücut tarafından üretilen, aynı zamanda da hayvansal gıdalardan
alınan önemli bir madde olan kolesterol; normal seviyelerde vücut
için önemli, yağ benzeri mumsu bir maddedir. Vücudun her hücresinde
bulunan ve karaciğer tarafından yapılan kolesterol; gıdaların
sindirilmesinde, vücutta belirli hormonların ve D vitamini
üretilmesinde önemli bir rol oynar. Bu haftaki yazımda kolesterolle
ilgili merak ettiğiniz tüm bilimsel gerçekleri ve kolesterolü
düşürmek için önerileri bulabilirsiniz
Kolesterol konusu açıldığında genellikle iyi ve kötü kolesterol
olarak iki türünden bahsedilmektedir. Genel anlamda LDL-kötü
kolesterol olarak belirtilse de (ki yüksek olması halinde olumsuz
durumlar yaratır), aslında vücudunuz için gereklidir. LDL ve HDL
kolesterolün vücuttaki oranının belli bir oranda olmaması kalp
rahatsızlıklarının gerçek sebebi olmaktadır. Sonuç olarak; her şey
iki kolesterol düzeyi arasındaki denge ile ilişkilidir.
Kötü kolesterol olarak adlandırılan LDL (Low Density Lipoprotein)
kolesterolü, atardamarlardaki yağ birikimine katkıda bulunarak
sıklıkla hastalıklara sebebiyet verir. Karaciğerde üretilen LDL'nin
temel görevi trigliserid ve kolesterol üreten hücrelerden bu
maddeleri alarak kan yoluyla ihtiyaç olan bölgelere taşımaktır.
Kanda fazla miktarda bulunması ise zararlı olarak kabul edilir.
Çünkü LDL'nin kandaki değeri arttığı zaman damar çeperlerine
yapışarak birikme yapar, damar yapısının bozulmasına ve damarların
tıkanmasına neden olur. Damardan geçen kan miktarı azalır ve bu
durumdan en çok beyni ve kalbi besleyen damarlar etkilenir. LDL
değerinin yükselmesiyle diyabet hastalığı, felç ve kalp krizi gibi
birçok hastalıkla yüzleşebilirsiniz.
Uzmanlar, LDL kolesterolün 200 mg/ dl'nin altında olması
gerektiğini belirtiyor.
Aşırı kilolu veya obez olmak, diyabet hastalığı, alkol ve sigara
alışkanlığı, genetik, yanlış beslenme, fiziksel aktivite eksikliği
ve tiroid rahatsızlıkları gibi bazı faktörler, LDL kolesterol
yüksekliğine neden olabilir.
Yapılan bilimsel bir çalışmada, düzenli olarak ceviz tüketiminin
LDL kolesterolü yüzde 9.3 oranında azalttığı görülmüştür. Zaman
zaman belirli kaynakların da önerdiği gibi bu olumlu etkiyi
görebilmek için geceden üç-dört adet cevizi bir bardak suya koyup
bekletin.
Ertesi sabah da beklettiğiniz cevizli suyu içip cevizleri yiyin.
Kolesterol seviyenizi bu şekilde dengeleyebilmeniz mümkün
olabilir.
HDL (High Density Lipoprotein), elektrikli süpürge gibi tam bir
temizleme aracı görevi görür ve vücutta dokulardaki kolesterolü
karaciğere taşıyan bir protein grubudur.
Kandaki dolaşımı esnasında damar sertliğine neden olan
atardamarlarınızdaki ekstra kolesterol ve plak birikimini ortadan
kaldırır. Erkeklere oranla kadınlarda daha yüksek oranda bulunan
HDL, bir grup lipidin ve protein birleşimi sonucu meydana gelir ve
karaciğerde üretilir.
İdeal bir HDL seviyesi 60 mg/ dl veya üstüdür. HDL'niz 40 mg/dl
altında ise düşük olarak sayılır; bu nedenle HDL seviyesini 40 ila
60 mg/ dl arasında hedeflemelisiniz.
Lipidler kan dolaşımında yer alan yağ benzeri moleküllerdir ve
yağların bir şekilde bozulması sonucu meydana gelir.
Vücudunuzda dokularda da bulunabilen lipidler birkaç türe sahiptir.
En iyi bilinen lipid kolesteroldür. Bu nedenle, kolesterol için
kısmen lipid, kısmen de protein denilebilir. Başka bir lipid türü
ise trigliseridtir.
Trigliserid çoğunlukla margarin, tereyağı, kanola ve mısır özü
gibi, yediğiniz besinlerden aldığınız bir yağ türüdür.
Vücutta yer alan hücrelerde bulunan yağlar trigliserid olarak
depolanır. Vücudunuz, fazla kaloriyi depolamak için yağa
dönüştürdüğünde de üretir. Trigliserid miktarının çok fazla olması
sağlıksız olsa da bazı hücre fonksiyonları için gereklidir. LDL
kolesterolde olduğu gibi düşük seviyede trigliserid sağlıklı olarak
kabul edilir.
Hekimler tarafından önemle incelenen kandaki trigliserid oranı, son
yıllarda bilinçli bireyler tarafından da dikkate alınmaya başlandı.
Trigliseridin ne olduğundan kısaca bahsetmek gerekirse, kanda doğal
olarak bulunan yağ asitleri olduğunu söyleyebiliriz. Trigliseridler
moleküler anlamda incelendiğinde ise yapısında, üç yağ asidi ve bir
gliserol olduğu görülür. Trigliseridler, yağların temel yapı taşı
olmalarının yanında onları bağırsakta kolay emilir hale getirmekle
de görevlidirler. Vücuda dışarıdan alınan yağlar, karaciğere
varmadan önce trigliseridlerde ayrıştırılırlar.
Birçok insan iyi ve kötü kolesterol seviyesi hakkında bilgi
sahibiyken, az sayıda kişi trigliserit oranını ölçtürür.
Oysa kandaki yağ oranı incelendiğinde, dikkat etmeniz gereken
sadece kolesterol değildir.
VLDL (Very Low Density Lipoprotein- Çok Düşük Yoğunluklu
Lipoproteinler) kalp krizi, damar sertleşmesi gibi kalp sorunlarına
yol açan ve çok yoğun miktarda yağ içeren zararlı kolesterol
türlerinden biri olup karaciğerde oluşan lipid gruplarını yağ
dokusuna ve kaslara taşır. Sağlıklı değer aralığı 2-30 mg/dl olarak
kabul edilen VLDL kolesterolün yüksekliği ise vücudun ihtiyacından
fazla kalori harcadığı ve kişinin yağlı beslendiği anlamına
gelir.
KOLESTEROLÜ DÜŞÜRMEK İÇİN ÖNERİLER
KOLESTEROL seviyesini düşürmek ve vücutta olması gereken kolesterol
düzeyini yakalamak tahmin edildiği kadar da zor değil. İşte dikkat
etmeniz gereken öneriler…
İDEAL KİLONUZU KORUYUN
Yüksek kolesterolün tedavisinde dikkat edeceğiniz ilk şey sağlıklı
yaşamdır. Sağlıklı bir yaşam için de atacağınız ilk adım, ideal
kilonuzu bulup o kiloyu korumaktır.
BESLENMENİZE DİKKAT EDİN
Karbonhidratlı ve nişastalı gıdalar, kolesterol ve kolesterole
bağlı kalp rahatsızlıkları riskinin artmasına neden olur.
Araştırmalar gösteriyor ki, sarımsak yalnızca kan basıncını
düşürmekle ve enfeksiyonlarla savaşmakla kalmıyor aynı zamanda da
kötü kolesterolle savaşan ve arterleri temizleyen bir numaralı
besin olarak kabul ediliyor.
HAYATINIZA EGZERSİZİ KATIN
Orta veya yüksek yoğunluklu bir egzersiz programının uygulanması
veya haftada en az üç defa yapacağınız 30-35 dakikalık yürüyüşler
iyi kolesterolünüzün artmasını sağlayabilmektedir.