Haziran başında “Sanayimizin Devleri” başlıklı yazımda, İstanbul Sanayi Odası (İSO) tarafından açıklanan en büyük 500 sanayi kuruluşunun 2016 performansına ışık tutmaya çalışmıştım. Bu hafta ise İSO 500 çalışmasının devamı niteliğinde olan ikinci 500’e dair detaylar yayımlanınca, yazının devamını getireyim istedim. Acaba bu grup geçen yıl nasıl bir tablo çizmiş diye bir bakmak gerek. Nitekim ilk 500’e nispeten daha küçük çapta ancak ekonomimiz için hatırı sayılır yeri ve anlamı olan bu firmaları iyice bir anlamakta fayda var.
Hatırlamak gerekirse, “Türkiye’nin İkinci En Büyük 500 Sanayi Kuruluşu” araştırmasındaki sıralama, üretimden satış rakamlarına göre yapılıyor. O halde konuya satış verileriyle başlayalım diyorum. Ve diğer dinamiklerle de madde madde devam edelim:
*2016 yılında söz konusu grubun üretimden satışları %8,6’lık bir artış kaydetmiş gözüküyor. İlk bakışta nominal olarak 2015’e (%5,3) kıyasla bir güçlenme olduğu kesin ancak reelde memnun edici bir durum yok.
*Satışlardan konuşurken, akla hemen dışarıdaki performans da geliyor tabii. Acaba ihracat bu dönemde ne yapmış diye baktığımızda, Türkiye ekonomisi genelindeki dönemsel gelişimden biraz daha zayıf bir görünüm karşımıza çıkıyor. Dolar bazında %2,8’lik bir gerileme yaşayarak dudak büken İSO ikinci 500 ihracatı, 2015’teki %17’lik sert düşüşün ardından ise bir parça teselli buluyor.
*Söz konusu grubun başarısını incelerken, işgücü piyasasında oynadığı rol de aklımızın bir köşesinde duruyor. Bu bağlamda, 2016 yılında 222 bin kişinin istihdamını üstlenen ikinci 500’ün, çalışan sayısında %1,4 oranında bir artış sağladığı anlaşılıyor. İlgili dönemde tüm sanayi sektöründeki aşağı yönlü istihdam gelişiminden (%-0,7) daha hallice bir veri bu… Ayrıca 2015’te kendi çapında kaydettiği düşüşe (%-2,6) göre de toparlanmış bir görünüm. Hatta gruptaki 5 kamu kuruluşunu dışarıda bırakıp sadece özel sektör firmalarını alırsak, ücretli çalışan sayısındaki artışın 2016’da %2 olduğunu söylemek mümkün.
*Şimdi gelelim kar zarar işlerine. İSO ikinci 500’ün ilgili dönem kar ve zarar toplamında %0,6’lık bir artış göze çarpıyor. Oldukça zayıf bir gelişim olduğunu söyleyebiliriz ancak 2015’teki %3,4’lük düşüşten sonra bir düze çıkmışlık da var. Desem de, reel olarak hala sıkıntı gözlendiği açık. Satış karlılığında ise %4,8 olarak hesapladığımız oran, 2015’e (%5) nazaran hafif bir geri adım atmış gözüküyor.