Ebdülüs ah… Nasıl da yıkıldın, nasıl da yıktılar seni… Müslümanlar Endülüs’te büyük bir medeniyet ortaya koydular. Avrupa’dan öğrenciler oraya okumak için giderlerdi ve bunun için can atarlardı. Ne âlimler yetişmişti orada! Büyük halifelerimiz vardı dünyaya yön veren. Medreselerimiz ve camilerimiz vardı. Duvarlarında altmış bin defa “La ğalibe illallah/Allah’tan başka galip gelecek kimse yoktur” yazan saraylarımız vardı.
Ve çöktü bütün bunlar. Neden mi?
Müslümanlar Avrupa’nın güneyindeki bu devlette, yani İslâm’ın Avrupa’daki devletinde yirmi üç parça oldular. Bu da yetmedi içlerinden önemli üç parça başı çekti ve kendi aralarında mücadeleye başladılar.