“Ey iman edenler! Bilmeden birilerine zarar verip de sonra
yaptığınıza pişman olmamanız için, yoldan çıkmışın
biri (fâsık) size bir haber getirdiğinde doğruluğunu
araştırın.” (Hucurât: 49/ 6.)
Âyetin gelişi özel sebep/olay üzerine olsa da, haberleri,
doğruluğunu araştırmadan kabul etmenin uygun olmadığı yönündeki
mânası ve hükmü geneldir, her zaman ve mekanda geçerlidir.
Bu âyetin vahyedilme sebebi onu doğru anlama ve uygulamada yardımcı
olacaktır:
Velîd isimli sahâbî'yi Peygamberimiz (s.a.) bir kabileye, zekat
toplamak üzere gönderiyor. Velîd ile o kabile arasında bir
gerginlik bulunduğu için karşılamak için harekete geçtiklerinde
kendisine bir şey yapacaklarından korkuyor, geri dönüp geliyor ve
Peygamberimiz'e “kabilenin İslam'dan döndüklerini”, başka bir
rivayette “zekatı vermediklerini ve kendisini öldürmeye
kalkıştıklarını” söylüyor. Peygamberimiz mealini verdiğimiz âyet
gereğince haberi hemen kabul edip harekete geçmek yerine araştırıp
soruşturma yoluna gidiyor ve Hâlid b. Velîd'i tahkikat için
gönderiyor. Hâlid gerekli araştırmayı yapıyor ve haberin yalan
olduğunu tespit edince dönüp Peygamberimiz'e durumu anlatıyor. Bu
arada kabilenin temsilcileri Efendimiz'e gelip durum hakkında bilgi
veriyor ve borçlarını da ödüyorlar. Âyet, Peygamberimiz'in bu
davranışını teyit ediyor.