21 Mayıs 1889: İttihad-ı Osmani kuruldu. Daha sonra derneğin
ismi İttihat ve Terakki Cemiyeti oldu. 23 Temmuz 1908 Devrimi’nden
sonra da fırka (parti) olacaktı.
NASIL KURULDU?
İttihad-ı Osmani’nin nasıl kurulduğunu anlatalım.
4 Haziran 1889’da İstanbul’da Sarayburnu’nda Demirkapı’da olan
Mektebi Tıbbiye-i Şahane’de kurulan bir örgüt, gelecekte
Türkiye’nin geleceğini değiştirecekti: “İttihad-ı Osmani.”
Abdülhamit dönemindeki gizli örgütlenmelerin beşiği Tıbbiye-i
Şahane (Askeri Tıbbiye ) olmuştur. İttihad-ı Osmani burada
oluşturulan ilk örgüttür. Bu örgüt İtalyan devrimci Carbonari
örgütünden esinlenmiş ve hücreler halinde örgütlenmiştir.
Carbonari’deki gibi gizlilik gereği her üyeye bir numara
verilmiştir. Bir numaralı üye İbrahim Temo’dur.
Cemiyetin kurucuları Mekteb-i Tıbbiye-i Şahane’nin ilk sınıfında
okumaktadırlar. Toplantılarını genellikle tıbbiyede yapmaktadırlar.
Tıbbiye dışındaki ilk toplantısını ise Edirnekapı dışında bulunan
bir kahvehanede Haziran 1899’da yapmıştır.
Bu toplantıya 12 üye katılmıştır. Prof. Dr. Şükrü Hanioğlu,
buradaki toplantıya İbrahim Temo, İshak Sükutî, Abdullah Cevdet,
Çerkez Mehmet Reşid, Asaf Derviş, Hersekli Ali Rüştü, Giritli
Muharrem, Hikmet Emin, Ali Şefik ve adı tespit olunamayan bir
kişimin katıldığını belirtmektedir.
İttihadı Osmani, Askeri Tıbbiye Mektebi öğrencilerinden İbrahim
Temo, Harputlu Abdullah Cevdet, Kafkasyalı Mehmed Reşid, Bakülü
Hüseyinzade Ali ve Diyarbakırlı İshak Sükuti tarafından 1308
(1889) tarihinde kurulmuştu.
Cemiyeti kurma kararının, Demirkapı'daki eski Tıbbiye Mektebi
odunluklarında yapılan bir toplantı sırasında verildiği yazılır.
Cemiyetin kitabet (katiplik) görevini...