"Heybeliada Ruhban Okulu konusunu incelediğimde gerçekten biraz şaşkınlığa uğradım. Sorunun 44 yıldır çözülememiş olması bana çok garip geldi. Gerek Türkiye, gerekse uluslararası açıdan bakıldığında, çekinecek bir şeyimizin olmamasına rağmen (tabii farklı görüşlerde olanlar da olabilir) okulun hala kapalı kalması anlaşılır gibi değil" diyor, Radi Dikici Üstad, bu hafta yolladığı yazısının sunumunda. Ayni fikirdeyim.. Söz, Üstat'da..
***
878 yılında bir gün..
Patrik Photios İmparator I. Basil'in (867-886) huzurundadır. İkinci
defa Patriklik makamına getirileli iki yıl olmuştur ve o 68
yaşındadır. O devre göre çok uzun yaşamıştır.
"Majesteleri Halki'nin (Heybeliada) ormanlarla kaplı bir bölgesini
satın aldım. Oraya, ileride emeklilik günlerimi geçirmek üzere bir
bina yaptırmak istiyorum. Kitaplarımın tamamını oraya taşıyacağım.
Umarım kitaplarım ve yazacaklarım gelecek yüzyıllara intikal eder
ve imparatorluğun ruhani tarihine katkıda bulunmuş
olurum."
"Photios bence bir sakınca yok. Ama Halki'ye gitmek o kadar kolay
değil. Yorucu olmayacak mı?"
"Majesteleri yine müsaade ederse, binanın bir bölümünü dini eğitim
vermek için tahsis etmek etmek istiyorum. Artık dini eğitim, çırak-
usta anlayışından çıkarak ciddi bir sisteme kavuşmalı. Bunun için
emriniz gerekli."
"Bu fikrin çok hoşuma gitti. Bir an önce başla."
"Bana büyük bir şeref verdiniz majesteleri, umarım açılışını siz
yaparak bizi onurlandırırsınız."
İzni alan Photios hemen faaliyete geçer. Tam beş yıl sonra adanın
tepesindeki binayı bitirir. Gerçekten tabii güzellikler içinde
muhteşem bir bina olur. Bir yıl sonra da din eğitimi bölümü
açılır.
Photios'un 893 yılında ölümünden sonra onun vasiyeti üzerine
binanın bir kısmı manastır, diğer kısmı okul görevini de sürdürmeye
devam eder.
Aradan yaklaşık bin yıl geçer. Bu süre içinde eğitim çeşitli
nedenlerle aksar... 1 Mayıs 1844 Pazartesi günü zamanın
patriği tarafından binanın okul bölümü "Yüksek Ortodoks Teoloji
Okulu" adıyla açılır. 1971 yılına kadar okul, I. Dünya Savaşı
hariç kesintisiz eğitime devam eder. Bu dönemde 900 mezun verir.
Bunlar arasında din adamı, piskopos, başpiskopos ve bugünkü
İstanbul Rum Patriği I. Bartholomeos dahil yedi de patrik
yetişir.
1971 yılında Anayasa Mahkemesi'nin bir kararı üzerine özel
yükseköğretim kurumlarının bir devlet üniversitesine bağlanması
kararlaştırılır. Heybeliada Ruhban Okulu da bu statüde
değerlendirilir.
Türk üniversitelerine bağlanması halinde ruhban okulunun amacına
ulaşamayacağı, sadece Ortodoks eğitim verdiği halde Protestanların,
Ermenilerin, Katoliklerin ve Süryanilerin de katılabileceği
gerekçesi ile okul, patrikhane tarafından kapatılır. Daha sonra
birkaç kez açılması için yapılan çalışmalar sonuç vermez. İşe
siyasal nedenler girer.. Konu 44 yıldır Türkiye'nin başını
ağrıtmaya devam eder.
Örneğin Türkiye'yi ziyaretinde ABD Başkanı Barack Obama, 6 Nisan
2009 tarihli TBMM konuşmasında özetle şunları söyler: