1
Umran ilminin kurucusu, tarihçi, sosyolojinin öncülerinden, Marksistlerin ve liberallerin aynı anda kendilerine ait öncü kavramlar bulduğu, ‘artık değer’ kavramını o günden kullanarak belki de iktisat ilminin temellerini atan büyük alim, değerli bilim adamı İbn-i Haldun’un başeseri ‘Mukaddime’; hayatın farklı evrelerinde tekraren okumayı hak eden nadir kitaplardan birisidir.
Ancak bu, Mukaddime’nin muhteviyatında eksik, yanlış hiçbir şeyin olmayacağı anlamına gelmez. Nasıl ki; asırlarca sonra hâlâ ‘başyapıt’ muamelesi gören Mukaddime yazarının hayatında yer yer en azından onaylanamayacak unsurlar gördüğümüz gibi Mukaddime’de de kabul edemeyeceğimiz olgular ve çıkarsamalar bulunabilir.
2
İbn-i Haldun; bir önceki ‘Mukaddime’ce yazımızda konu edindiğimiz tarihi olayların imkansızlığı meselesini anlatırken Abbasi Sultanı Harun Reşit’e ait bir olayı da zikreder.
Olay kıs